biografie: Hieronymus van Alphen
1746 - 1803
[Gouda 1746 – Den Haag 1803]
dichter en kunsttheoreticus
Voor zijn beroep advocaat en later procureur-generaal van het Hof in Utrecht, pensionaris van Leiden en thesaurier-generaal van de Unie (1793).
Bij de komst van de Fransen in 1795 legde hij als aanhanger van de Oranjepartij zijn functie neer. Met zijn orthodox-christelijke levensvisie en stellingname tegen de geest van de eeuw werd Van Alphen een voorloper van het Réveil. Hij schreef stichtelijke poëzie, w.o. cantaten en kunsttheoretische en religieus-wijsgerige beschouwingen.
Hij verzette zich tegen de rederijkerskunst, pleitte voor een wijsgerig gefundeerde poëziekritiek en waarschuwde tegen overschatting van de nationale poëzie. Van belang zijn in dit verband zijn Digtkundige verhandelingen (1782) en zijn bewerking van Riedels Theorie der schoone kunsten en wetenschappen (1778–1780).
Grote bekendheid kreeg en behield hij door zijn in eerste instantie anoniem uitgegeven Proeve van kleine gedigten voor kinderen (3 bundels), 1778–1782.
WERK:
Proeve van stigtelijke mengelpoëzy (1771; vervolgbundels: 1772, 1782);
Mengelingen in proza en poëzie (1783);
De waare volksverligting met opzigt tot godsdienst en staatkunde beschouwd (1793);
Kleine bijdragen tot bevordering van wetenschap en deugd (1796);
Predikt het evangelium aan alle creaturen (1801).
Posthuum:
Nagelaten schriften (1813);
Dichtwerken van Mr. Hieronymus van Alphen met een levensbeschrijving verrijkt, door J.I.D. Nepveu (1838–1839).
Inzendingen van deze schrijver
51 resultaten.Eenzaamheid
poëzie
3.0 met 43 stemmen 
6.860 Denk niet, lieve speelgenoten!
Dat de tijd mij heeft verdroten,
Toen ik gistren zat alleen.
Die vermaak heeft in het lezen,
Hoeft geen eenzaamheid te vrezen.
Maar is altoos wel tevreên.
Vader zegt, dat brave mensen
Dikwijls naar die uurtjes wensen;
Dikwijls naar hun kamer gaan,
Om...
HET GESCHENK
poëzie
3.0 met 25 stemmen 5.765 Moederlief, zie daar een roosje
Van uw Coosje
Wijl gij heden jarig zijt.
'k Heb vanmorgen al gezongen
En gesprongen,
Zo verlangde ik naar die tijd
Maar ik kan geen rijmpje dichten,
Moet ik zwichten
Voor mijn broer in poezij
Neem dan, moeder, slechts dit roosje
Van uw Coosje,
'k Heb u...
Ode aan de Dood
poëzie
3.0 met 8 stemmen 4.504 Vorst der verschrikking! vol van bekommernis
Ziet gij me treuren; daar ge mijne egâ, rooft;
Haar wegvoert uit mijn liefdes armen,
En ze laat leven in 't bevend harte.
Doch niet meer bevend!.... 'k voel hare onsterflijkheid;
Daar zij me toeroept: scheld deze slaaf toch niet!
Hij...
De Ledigheid
poëzie
3.0 met 28 stemmen 4.285 Nimmer moet ik ledig wezen;
Alles doen met lust en vlijt.
Bidden, leren, schrijven, lezen,
Spelen, werken heeft zijn tijd.
Moeder lief ’t kan ook niet velen,
Dat de tijd verwaarloosd wordt.
Lui zijn, zegt ze, is tijd te stelen,
En ons leven is zo kort!
Het hondje
poëzie
3.0 met 67 stemmen 6.131 Hoe dankbaar is mijn kleine hond
Voor beentjes en wat brood!
Hij kwispelstaart, hij loopt in ’t rond,
En springt op mijnen schoot.
Míj geeft men vlees en brood en wijn,
En dikwijls lekkernij:
Maar kan een beest zo dankbaar zijn,
Wat wacht men niet van mij!
HET LIJK
poëzie
3.0 met 29 stemmen 9.629 Mijn lieve kinders, schrik toch niet,
Wanneer gij dode mensen ziet;
Zoudt gij voor lijken beven?
Kom hier: dees bleke koude man,
Die voelen, zien, noch horen kan,
Houdt nu niet op te leven.
Hij denkt en werkt – ja meer dan gij;
Maar met geen lichaam zo als wij.
De ziel is weg van d'...
Aan twee lieve kleine jongens (1779)
poëzie
3.0 met 25 stemmen 4.494 Ziedaar, lieve wichtjes!
Een bundel gedichtjes,
Vermaak u er mee!
En spring naar uw woning;
Maar... eerst ter beloning
Een kusje of twee.
Door liefde gedrongen
Heb ik ze gezongen,
En wilt gij er meer,
Gij moogt er om vragen.
Wanneer ze u behagen
Komt huppelend weer.
De ware rijkdom
poëzie
3.0 met 19 stemmen 5.974 Geen geld bekore ons jong gemoed,
Maar heiligheid en deugd.
De wijsheid is het nodigst goed;
Het sieraad van de jeugd.
Wat is toch rijkdom? wat is eer?
Een handvol nietig slijk.
Gods vriend te wezen is veel meer;
Die Jesus lieft, is rijk.
Komt vallen we onze God te voet
Om deugd en...
Het goede voorbeeld
poëzie
3.0 met 39 stemmen 10.444 Vader leeft met onze moeder
altoos vergenoegd en blij!
), hoe lieven zij elkander,
nimmer knorren zij als wij.
Toont er een iets te verlangen,
dan zegt de ander: dat is goed.
Moeder is het best tevreden,
als zij iets voor vader doet.
Vader poogt altoos te weten,
wat de wens...
Het verstandig antwoord
poëzie
3.0 met 15 stemmen 5.398 Gij vraagt mij, waarom ik aan God gehoorzaam ben?
't Is daarom, dat ik Hem als wijs en goed erken.
Hij heeft aan ons zijn wet uit liefde alleen gegeven.
Opdat wij vergenoegd en vrolijk zouden leven;
En al wat ons die wet verbiedt,
Is, hoe, 't ook schijnen mag, ten onzen voordeel niet,
Wil...
HET VROLIJK LEREN
poëzie
3.0 met 25 stemmen 8.796 Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen,
En waarom zou mij dan het leren vervelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,
't Is wijsheid, 't zijn deugden, naar welke ik haak.
De gezondheid
poëzie
3.0 met 25 stemmen 7.536 Gezondheid is een grote schat
Om vergenoegd te leven.
Ofschoon ik grote rijkdom had,
Wat voordeel zou het geven,
Zo ik, doorknaagd van angst en pijn,
Mij zelve tot een last moest zijn.
Maar zou ik dan mijn Vaders raad
Niet ijverig betrachten?
En gulzigheid en overdaad
Niet mijden en...
Het tederhartige kind
poëzie
4.0 met 47 stemmen 10.913 Zou ik niet mijn moeder eren,
Ach, wat doet ze niet voor mij?
Wat mij nut is, mag ik leren;
Ben ik vrolijk, zij is blij.
Ben ik ziek, ik hoor haar klagen;
En wanneer zij bij mij zit
Met het oog omhoog geslagen,
Dan geloof ik, dat zij bidt.
Ja, dan bidt zij, dat ik spoedig
Mag...
Het geduld
poëzie
3.0 met 57 stemmen 17.820 Geduld is zulk een schone zaak,
Om in een moeielijke taak
Zijn doelwit uit te voeren;
Dit zag ik laatst in onze kat,
Die uren lang gedoken zat,
Om op een rat te loeren.
Zij ging niet heen voor zij de rat,
Gevangen, in haar klauwen had.
De drijftol
poëzie
3.0 met 22 stemmen 4.163 Nooit loopt mijn drijftol zonder slagen;
Want hou ik op, dan loopt hij niet.
Ik heb in al dat slaan verdriet,
En zal om ander speelgoed vragen.
Maar is ’t ook zo met Flipje niet?
Ja; had ik nimmer slaag te vrezen
’k Zou zelden in mijn boeken lezen,
En dat geeft vader ook...
Het zieke kind
poëzie
3.0 met 47 stemmen 5.836 Mijn hoofdje! ach! het doet zo zeer!
Het schijnt vaneen gespleten;
Geen hobbelpaard vermaakt mij meer;
En schoon men vraagt, wat ik begeer,
Ik walg van lekker eten.
Al ligt geen kind zo zacht als ik,
De rust is mij benomen.
En slaap ik eens één ogenblik,
Dan worde ik wakker met...
De sterrenhemel
poëzie
3.0 met 15 stemmen 8.548 Daar rijst het tintlend sterrenheir!
En de aarde zwijgt verbaasd.
’t Gesternte spiegelt zich in ’t meir,
Waarop geen windje blaast.
’t Is alles hemel wat men ziet;
Zelfs bergen vluchten heen.
’t Verdorde blaadje schuifelt niet!
’t Gesternte spreekt...
De liefde tot het vaderland
poëzie
4.0 met 6 stemmen 2.367 Al ben ik maar een kind,
Toch wordt mijn Vaderland van mij op 't hoogst bemind;
Ik werd er in geboren;
Ik heb er drank en spijs;
Ik mag er onderwijs
Van wijze meesters horen.
Ik heb er ouders, vrienden in,
Die ik met al mijn hart bemin;
Ik kan er veilig wonen;
Dies zal ik...
Te Delft
poëzie
3.0 met 7 stemmen 4.194 - fragment -
o Delft, o Hofpaleis! gij deed mijn boezem gloeien,
Toen ik die trappen zag,
Waarlangs mijn Vaderland een tranenstroom deed vloeien,
Toen Willem daar op lag.
Mijn ziel werd gans gevoel; ik moest mijn vingers steken
In die doorschoten wand.
Ik zag, ik hoorde hem die...
De verwelkte roos
poëzie
3.0 met 6 stemmen 4.454 Waarom verwelkt de roos zo ras?
Zei Jantje, och of 't anders was!
God wierd ook, dunkt me, meer geprezen,
Zo 't roosje langer bleef in wezen.
Al denkt ge, dat ge 't wel doorziet,
Mijn lieve Jan! het is zo niet.
De Schepper weet het best van allen,
Waarom 't zo schielijk af moet vallen;
En...
Wie 't Christendom verdrukt
poëzie
4.0 met 5 stemmen 2.876 Wie 't Christendom verdrukt, bespot,
Belaagt en ondermijnt, voert oorlog tegen God!
Maar zal Zijn Raad niet breken.
Wat ook de bliksem vell', zij laat die ceder staan.
Zijn loof hange al eens slap; de kruin blijft opwaarts gaan.
De wortel breidt zich uit; de groei duurt onbezweken.
Ik...
De kinderliefde
poëzie
3.0 met 23 stemmen 10.989 Mijn vader is mijn beste vrind.
Hij noemt mij steeds zijn lieve kind.
'k Ontzie hem, zonder bang te vrezen.
En ga ik hupplend aan zijn zij,
Ook dan vermaakt en leert hij mij;
Er kan geen beter vader wezen!
Ik ben ook somtijds wel eens stout,
Maar als mijn ondeugd mij berouwt,
Dan wordt...
De bedelaar
poëzie
3.0 met 49 stemmen 9.378 Die afgeleefde man, die bijkans nakend zit,
En trillend van de kou, mij om een duitje bidt,
Is even goed als ik. Gods wijsheid gaf alleen
Mij wat meer geld dan hem. Ben ik dan beter?... Neen.
Een vroom en eerlijk mens draagt dikwijls slechte kleren,
Ik wil dan ook de deugd in arme mensen...
EEN VERTELLING
poëzie
3.0 met 14 stemmen 4.831 Wij zaten laatst bij Saartje,
Onze oude goede baker,
Die sprookjes kan vertellen.
Wij dronken chocolade,
En deden honderd vragen.
In 't einde zei ons Saartje:
Wel nu, mijn hartediefjes!
Gij kent de vier getijden,
Wat houdt gij voor het beste?
Toen zei mijn zusje Miesje,
Die tijd is...
Lotje en Keesje
poëzie
2.0 met 15 stemmen 4.725 Keesje:
Zeg me zoete lieve Lotje!
wat is de oorzaak, dat ge schreit:
Hebt ge uw beugeltas verloren,
of gebroken, lieve meid?
Lotje:
Zou 'k niet schreien, waarde Keesje!
Moeder lief was niet voldaan
Met mijn naaiwerk; o!...
Welkomgroet van Claartje voor haar kleine zusje
poëzie
3.0 met 38 stemmen 12.939 Welkom lieve kleine zus!
Welkom in dit leven!
Baker mag ik niet een kus
Aan mijn zusje geven.
Wil je slapen? o zij krijt*!
't Zal haar wis vervelen.
Morgen, als gij wakker zijt,
Zal ik met u spelen.
Slaap gerust, dan wordt gij groot;
Leer toch spoedig lopen!
Als gij zit op moeders...
Claartje
poëzie
3.0 met 20 stemmen 5.593 Bij de schilderij van hare overleden moeder
Wanneer ik neergezeten
Bedaard het beeld aanschouwe
Van mijne lieve moeder,
Dan rollen mij de tranen
Gestadig langs de wangen.
Dat lief en lachend wezen,
Waar godvrucht en oprechtheid
Bevalligheid en blijdschap
Zo klaar op is te lezen,
Doet...
De klepperman
poëzie
3.0 met 5 stemmen 3.818 Zou ik voor de klepper vrezen,
O! die lieve brave man
Maakt, dat ik gerust kan wezen,
En ook veilig slapen kan.
Moeder lief 'k geloof het vast,
Dat hij op de dieven past.
Schoon hij loopt door wind en regen,
't Zingen wordt hij nimmer moe:
Goede God! geef hem Uw zegen,
Maar mijn oogjes...
Klaasje en Pietje
poëzie
3.0 met 9 stemmen 3.705 Klaasje
Pietje, zo gij niet wilt deugen,
Dan verschijnt de zwarte man
Pietje
Klaasje, foei, dat is een leugen!
Laat hem komen als hij kan.
Die aan zulk een man gelooft,
Is van zijn verstand beroofd
Flipje, de vader en de tuinman
poëzie
3.0 met 14 stemmen 4.155
Flipje:
Wel waarom snoeit ge toch de bomen,
Zeg trouwe Piet?
Daar aan die takjes vrucht zou komen,
Gelijk ge ziet.
De tuinman:
Een boom, die al te veel moet dragen,
Verliest zijn kracht,
Ook zou de vrucht zo niet behagen,
Als gij verwacht.
Uw vader heeft graag goede peren!
De...
Meer van deze schrijver...
