biografie: J.A. dèr Mouw
1863-1919
Johan Andreas Dèr Mouw [Westervoort 1862 – Den Haag 1919] wijsgeer en dichter
Dèr Mouw studeerde klassieke talen te Leiden, promoveerde in 1890 en was daarna leraar te Doetinchem, tot een conflict over zijn ondogmatische theorieën hem in 1903 naar Den Haag deed verhuizen, waar hij zich als privéleraar vestigde.
Hij was van protestantse afkomst, maar had zich al in zijn studietijd afgewend van alle dogmatiek, zowel godsdienstig als wijsgerig. O.a. in Kritische studies over psychisch monisme en nieuw-Hegelianisme (1906) keerde hij zich met grote felheid tegen Bolland. Hij verwierp elk metafysisch stelsel als een in kennistheoretisch opzicht ontoelaatbare grensoverschrijding.
Omstreeks 1912 deed zich een ommekeer in zijn denken voor: de eigen, steeds als het enig reële erkende, geest beleed hij nu onder inspiratie van de Indische mystiek als deel van de alleen in geloof te ervaren, alle tegenstellingen in zich verenigende Algeest. Als auteur noemde hij zich van toen af Adwaita (de niet-meer-twee-zijnde). Hij schreef een groot aantal gedichten, vooral sonnetten, waarin zijn vreugde om de gevonden eenheid, zijn levenservaring en grote cultuurkennis, zijn verfijnde zintuiglijkheid en zijn hoogst persoonlijk taalgebruik zich met elkaar verbonden tot een poëzie van een geheel eigen orde.
De twee bundels Brahman (1919–1920), waarvan hij de uitgave zelf niet heeft kunnen meemaken, hebben langzaam maar zeker in ruimere kring erkenning gevonden.
Inzendingen van deze schrijver
187 resultaten.Als liefde van een aard'ling aan dorst randen
poëzie
3.0 met 19 stemmen 
1.308 Als liefde van een aard'ling aan dorst randen
De lichtgestalte van een hemeling,
Je weet, dat zij tot nevelbeeld verging,
Tot hoon rondom heet hunkerende handen:
Zo dacht je dat, toen - lucht'ge zweveling -
Je om mij de rust verliet van effen landen,
Ik jou applaudisserend op liet...
'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent
poëzie
4.0 met 23 stemmen 1.817 'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent,
Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht;
Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht,
Dat jij ten minste geen verdriet meer kent.
Mijn handen zullen, vroeger lang gewend,
Van zelf aaien je haar, waar levend ligt,
Als vroeger, nog het diep...
Vuur, aarde, wind, ik haat ze
poëzie
3.0 met 25 stemmen 3.645 V
Vuur, aarde, wind, ik haat ze. O God, mijn haat
Tegen het vuur dat, lang afgunstig, vrat
Het glanzend haar, dat ik heb liefgehad,
Als koper rood, en teer als herfstragdraad.
‘K haat de aarde. – Haar metaalreuk, de eeuw’ge, slaat
Omhoog: hoe kort kuste ik ‘t roodblonde glad?
En...
Mij, die jou naar mijn hoogten heb gered
poëzie
3.0 met 16 stemmen 1.701 Mij, die jou naar mijn hoogten heb gered,
Toen, 't vallen zoekend, je angstig toch bleef hangen
Boven de diepte aan ranken van 't verlangen,
Het taai wort'lende - mij noem jij koket?
Je dacht, ik spon mijn draden tot een net,
Om de eendagsvliegen van de geest te vangen?
Je dacht, mijn...
't Is nacht. 'k Zit op de hei. Nergens geluid
poëzie
3.0 met 17 stemmen 1.764 't Is nacht. 'k Zit op de hei. Nergens geluid.
Over me staat, als transparant kristal
rondom een oude berggod in zijn hal
een halve bol van stilte, die me omsluit:
'k hoor, hoe heel ver een lang gillende fluit
een tunnel boort; mijn berg kraakt overal.
Een blaf, ginds, hakt een gat; en...
't Is lang geleden (15)
poëzie
4.0 met 12 stemmen 952 Spreek, Vlugge Wolf, broeder met 't blonde haar,
Ontdekte uw speurend oog de bleke mannen,
Die, sluipend door de golvende savannen,
Ons trachten te verstrikken in gevaar?
Uw rode vriend, de Machtige Adelaar,
Kan uit zijn ziel de angstige vrees niet bannen;
'T is om uw skalp, dat ze allen...
Door raam van dorpskerk
poëzie
3.0 met 21 stemmen 1.535 Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken
Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn;
Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn
Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken.
Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn,
Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken:
De ronde schaduwen...
't Is lang geleden (20)
poëzie
3.0 met 12 stemmen 1.733 Ik wenste toen een oudgraaflijk kasteel,
In 't midden van hoog beukenbos met uilen
En grafruïne, zwartbegroeid de zuilen,
Scheef elke schacht, gebarsten 't kapiteel;
Twee leeuwen, door oud mos vaalgroen en geel,
Spalkten naast de ophaalbrug hun drakenmuilen,
En uit het maanlicht kwam de...
Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust
poëzie
3.0 met 13 stemmen 1.223 Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust,
Dat hij zich, wereld, God, zelfs haar vergeet,
Hij zoekt, zonder dat zijn ekstaze 't weet,
De vredige eenheid van wensloze rust:
Zo moest jij, maar nu denkend, klaar bewust,
Achter 't wiskundig weefsel van mijn kleed
- Paillet van ster en...
De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht
poëzie
4.0 met 13 stemmen 1.643 De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht
Van de erfenis, als de avondschemering
Naar dageraad van tijd de herinnering
Terug doet flikk'ren van mijn voorgeslacht:
Ik ruik de bloed'ge wet van 't: Sterf of slacht,
Wanneer mijn ogen, wijd, de tinteling
Van 't laatste licht opzuigend,...
Door kelken van onwezenlijk kristal
poëzie
4.0 met 15 stemmen 1.347 Door kelken van onwezenlijk kristal
Schijnt de ondergrond van tragisch-paars fluweel.
Onzichtbaar is de lamp; langs ied're steel
Hangt, smal en stil, een zonn'ge waterval.
Melkwegen welven; nevels, overal;
En sterrebeelden flikk'ren, puntig geel:
Boven 't diep-werkliJk paars tilt,...
EN BIJ HET RIJZEN VAN DE SCHEEMRING LAG
poëzie
4.0 met 21 stemmen 2.559 En bij het rijzen van de scheemring lag
hij in het gras naar de avondlucht te turen;
een afgrond leek de tuin, berghoog de muren,
zwart van klimop met stoffig spinnenrag;
het leek een put, waarin de lichte dag
op ’t donker dreef, vol schimmige figuren;
enkle geluiden van de naaste...
'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken
poëzie
3.0 met 23 stemmen 1.684 'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken
De grote liefden van mijn leven wonen:
Daar staan ze, veilig, stil als anemonen,
Door geen orkaan van 't oppervlak gebroken.
Ik weet dat liefdewoorden, ongesproken,
Het wonder van de Godheid rijker tonen,
Dan perken van bliksemende...
Gemakklijk lig ik in mijn leuningstoel
poëzie
3.0 met 6 stemmen 1.872 Gemakk'lijk lig ik in mijn leuningstoel
naast 't rode pluche van zonnig tafelkleed;
Plancks quantenleer zou 'k lezen, maar 'k vergeet
van mijn hier-zijn 't hoogst wetenschpp'lijk doel:
want 'k zie een tulpenveld, vol gekrioel
van lichte en donkre vlammen; eer ik 't...
Felgeel van brem lag, rond, op grijze heiden
poëzie
3.0 met 19 stemmen 2.308 Felgeel van brem lag, rond, op grijze heiden
De zonn’ge heuvel, opgaande aardse zon,
Waarom, bolvormig, op de horizon
Zich werelden van wolken samenrijden.
Scheef, aan weerskant, streefde een bloedbeuke-allee,
Doorschijnend rood de apart zichtbare blad’ren:
De gele punt wachtte op het...
Hoog op de kaap
poëzie
4.0 met 17 stemmen 1.897 Hoog op de kaap, waar zich te pletter stoot
De storm, staat 't kustlicht; en zijn rondblik glijdt
Ontzaglijk over zwarte oneindigheid,
Vol hoorbaar hunk'rende, onzichtbare dood -
Een heerser, wiens rustige zekerheid
Tegen zijn gunsteling, de verre boot,
Dwars door kanonnades uit...
En nu 'k mijn mensenleed heb weggeschreid
poëzie
3.0 met 24 stemmen 2.255 En nu 'k mijn mensenleed heb weggeschreid,
En weer, en weer, en weer - nu 'leer ik rijzen
Uit slik van werelddwarrel met gepeizen',
En 'k zie, 't was alles hoogste Werklijkheid.
Zo wil ik dan, genezen voor altijd,
Mij zalig om mijn grootste droefheid prijzen,
Die aan 't verganklijk Ik...
Vaak, als 'k aan mijn verleden troost wil vragen
poëzie
3.0 met 12 stemmen 1.224 Vaak, als 'k aan mijn verleden troost wil vragen
En, vlucht'ling, binnentreed herinn'ring's zalen,
Loop 'k wezenloos, afwezig, rond te dwalen,
Schimmige herinn'ring zelf uit vroeger dagen:
Muzeum, koud en stil, van sarkophagen -
Vergeten dienst van vrome wierookschalen -
En marmerpuin...
Het hele landschap heeft de zon vertaald
poëzie
3.0 met 17 stemmen 1.673 Het hele landschap heeft de zon vertaald:
'T aardappelveld in niet hoog artistiek,
Maar deg'lijk proza; kleurige lyriek
Geef 't koornland in een stijl, die vlamt en straalt;
Episch in vorm, in kleur, in klank, verhaalt
De eik van zijn zonneheros in epiek;
De populieren zoeken 't in...
Zwevend op winden waait de zee door 't duin
poëzie
4.0 met 14 stemmen 2.400 Zwevend op winden waait de zee door 't duin,
En 't zout blijft achter in 't diep-koele zand;
Geen bloemengloed, geen groen van sapp'ge plant
Kleurt 't bleke egaal van vér-zichtbare kruin;
Maar 't water, neerfilt'rend, doet, tuin naast tuin,
Laaien van tulpenrood 't wijdvlammend...
Langs Griekse beelden torst een oude vrijster
poëzie
3.0 met 17 stemmen 1.746 Langs Griekse beelden torst een oude vrijster
Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren:
De Zeuskop kan maar matig haar bekoren,
De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster;
Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster,
Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen,
De jongen...
Pakjesavond
poëzie
2.0 met 4136 stemmen 171.172 Dan denk ik aan 't konijntje, dat ik zag
Als kind vóór Sint Niklaas achter het glas
Van dure speelgoedwinkel. O! dat was
Zo'n prachtig beestje, grijs en wit; het lag
Gezellig in zijn mandje in mooi-groen gras;
En als 'k van school kwam, bleef ik iedre dag
Staan kijken, bang, dat 't...
God zou de ziel vergodlijken door smart
poëzie
4.0 met 13 stemmen 1.339 God zou de ziel vergodlijken door smart?
Die dàt zei, was een spotter of een gek:
Wie wast 't onreine blank met klev'rig pek,
En bleekt met nacht 't diep ingezogen zwart?
Neen, smart veredelt niemand: smart verhardt.
Stinkende mestvlieg werd ik, die op drek
Aas van het gore en vunzige,...
Blond kindje speelt piano
poëzie
4.0 met 30 stemmen 1.807 Blond kindje speelt piano. Plechtig staan,
Als was 't een kerk, twee kaarsen. 'T is, als ragt
'T verleden blauw nevelend op, en tracht
Naar lichte kring van 't Nu terug te gaan.
Als kwam 't van ver, hoor 'k de oude stukjes aan,
Waar zalig Mozart's kindervroomheid lacht,
En uit...
Een Feuerzauber, toen.
poëzie
3.0 met 21 stemmen 2.292 IV
Een Feuerzauber, toen. – Hem overwint
Geen helden-Wälsung, zelfs mijn liefde niet:
‘K voel de as nog, die ‘k de nachtstorm waaien liet
Over de heiden, waar zij speelde als kind.
Was ‘t een apotheoze? Of was de wind,
‘T weerlicht, de wereld één schreeuwend verdriet,
Dat in...
Als koel in 't groen baden mijn brandende ogen
poëzie
3.0 met 21 stemmen 1.449 Als koel in 't groen baden mijn brandende ogen,
En, stadsgevang'nen, wijd zwerven door 't ruim,
Komt vlokkend op de wind, als gorig schuim
Uit een riool, het stadslawaai gevlogen;
Twee wolken stuiven aan, ineen gezogen
Door stinkende auto die, rollende fluim,
Op 't stof, dat wegbolt, in...
En golvend in mijn Brahman, diep en koel
poëzie
3.0 met 13 stemmen 1.107 En golvend in mijn Brahman, diep en koel,
Zal 'k naar Zijn wet ons beider glorie eren,
En, noctiluca, vroom fosforesceren
Met vonken kunst en eeuwigheidsgevoel;
En slaat smartelijk mij Zijn golfgewoel,
Ik weet: de schok zal zich tot vlam verkeren;
Tot trots in Brahman zal dat vuur...
Groteske kunstenmaker, opgestegen
poëzie
3.0 met 15 stemmen 1.915 Groteske kunstenmaker, opgestegen
In 't cirkus Wetenschap naar slappe draad
Van logika, danst ijv'rig en kordaat
De mensengeest om Waarheids liefdezegen;
En, gracelijk jonglerend akrobaat,
Houdt hij aan puntige apperceptiedegen
Het kennisfruit, het voze, aaneengeregen,
Of zich Haar...
Ja, één keer nog je leven overdoen (1919)
poëzie
3.0 met 26 stemmen 1.775 Ja, één keer nog je leven overdoen,
En dan op 't toekomst-richtend oogenblik
Nalaten dat gebaar, dat woord, die blik,
Die reis, die brief, die daad, die vraag, die zoen,
Zóó, dat een niet begrepen vizioen
Je zou weerhouden door plots'linge schrik,
Doordat in 't Nu van 't...
Lang rolt, een bol van klank, de knal van 't schot
poëzie
4.0 met 20 stemmen 1.345 Lang rolt, een bol van klank, de knal van 't schot,
Bonzend van wand tot wand, 't gebergte rond:
Het dier, door 't vals onzichtbare gewond,
Kruipt, om de rand, in scheef verlichte grot;
En pijnlijk trekt hij met verbrijzeld bot,
Hinkend, een smal rood streepje over de grond;
Diep, ver...
Meer van deze schrijver...
