biografie: Koos Speenhoff
1869 - 1945
[Rotterdam 1969 – Den Haag 1945]
Jacobus Hendrikus Speenhoff, dichter-zanger.
Koos was de zoon van de vooraanstaande protestantse koopman Jacob Speenhoff en de katholieke Magdalena de Jager - een vrouw van eenvoudige afkomst. Hij groeide op in Krimpen aan de Lek.
Na een korte periode bij de marine, die hij vanwege een ongeval moest verlaten, trad de jonge Speenhoff bij zijn vader in dienst als vertegenwoordiger. Hoewel hij in die hoedanigheid Europa door kon reizen, verveelde het vak hem. In 1895 verruilde hij het kleine Krimpen aan de Lek voor het grote Rotterdam om daar het leven van een wereldburger te gaan leiden. Daar probeerde hij van zijn hobby - het schrijven van versjes en liedjes - zijn beroep te maken, wat aardig lukte. Midden in het eerste decennium van de twintigste eeuw was Speenhoff, dankzij de ongebruikelijke openhartigheid waarmee hij het volkse leven beschreef en de ongewone deftigheid waarmee hij zijn liedjes ten gehore bracht, een succesvol varrieté-artiest, die daarnaast ook bekendheid verwierf met het maken van illustraties onder andere in zijn eigen verzenbundels.
Medio 1905 trouwde Speenhoff met Cesarina Prinz. De twee traden gezamenlijk op als de heer en mevrouw J.H. Speenhoff-Prinz.
Hoewel het werk van Speenhoff in brede kring werd gewaardeerd waren er ook andere geluiden te horen. In sommige katholieke kringen werd schande gesproken van het 'zedeloze' karakter van Speenhoffs liedkunst. Men viel met over het gebruik van woorden als sloerie, billen en de uitdrukking stijf-vloeken. Het leverde diverse schandalen op die Speenhoff tot idool van het vooruitstrevende volksdeel maakten.
Begin 1915 gaf kunstminnend Nederland acte-de-présence bij Speenhoffs koperen artiestenjubileum. De bloemenhulde die Speenhoff bij die gelegenheid werd gebracht, brak alle records en in het bijbehorende gedenkboek staken literaire coryfeeën als Herman Heijermans, Willem Kloos en Henriëtte Roland Holst de loftrompet over de jubilaris.
Eind 1915 veroorzaakte hij de nodige verwarring doordat hij, als reactie op kritiek uit katholieke hoek, vertelde dat hij zelf gelovig katholiek was. Speenhoff zei zich te schamen voor zijn vroegere werk. Hij kuiste zijn oude teksten. De billen werden beentjes en andere onzedelijk geachte versregels werden vervangen door minder aanstoot gevende varianten.
Vanaf die ommekeer werd hij voor velen het mikpunt van spot. In de loop der jaren ontwikkelde hij zich tot een verbitterde conservatief die regelmatig klaagde over het gebrek aan serieuze erkenning voor zijn werk.
In de jaren dertig deed Speenhoff een aantal ongelukkige uitspraken over joden. Tijdens de oorlogsjaren deed het gerucht de ronde dat Speenhoff lid van de NSB was geworden. De naam Speenhoff werd namelijk genoemd in het pro-Duitse radioprogramma ‘Het Zondagmiddagcabaret’ van Paulus de Ruiter, waaraan ook de befaamde tekstschrijver Jacques van Tol meewerkte. Het was echter niet Koos of Cesarina maar hun dochter Ceesje Speenhoff die in het programma optrad. Koos Speenhoff heeft zich altijd van de politieke activiteiten van zijn dochter gedistantiëerd.
Vlak voor het einde van de Tweede Wereldoorlog was Speenhoff een van de doden die vallen bij het bombardement op het Haagse Bezuidenhout. Hij werd onder geringe belangstelling begraven op Crooswijk te Rotterdam. Zijn vrouw raakte bij het bombardement gewond en overleed een jaar later.
Inzendingen van deze schrijver
34 resultaten.Dronken Bet
poëzie
3.0 met 15 stemmen 
1.545 Bet was in d'r jonge jaren
'n Mirakel van 'n meid;
In 'n dienst bij nette mensen
Raakte ze d'r onschuld kwijt.
Met d'r kas-ie en d'r kindje
Werd ze aan de deur gezet.
En 't kon der niks meer schelen
Of ze riepen vuile Bet.
Refrein:
Daarom wou Bet maar dronken zijn
Van de...
Ode aan de blauwe zee
poëzie
2.0 met 9 stemmen 1.961 Blauwe zee van ver gekomen
Golven die zo lome dromen
Dromen van een eeuwig leven
Dromen van een eeuwig zijn
Zacht zingt de zee
Zangen van weemoed
Zacht zingt de zee
Zangen van wee
Zingt de haring mee
De haring is een vis
Die zo verfrissend is
Als men katterig is...
Bloedworst en kaas
poëzie
4.0 met 31 stemmen 7.028 Er was 's 'n bloedworst van Duitse makelij,
Een wonder van hogere worststopperij,
Zo rond en zo krachtig,
Zo fris en zo prachtig,
Die trots op zichzelf in de winkelkast lei.
Ook lag er een kaasje van Franse komaf
Met korsten en hoeken en brokken eraf,
Vol viezige kleuren,
Vol putten en...
SPOTLIED OP DE VRIJE VROUWEN
poëzie
3.0 met 7 stemmen 2.497 Wat men voor een eeuw niet kende
waar men toen nog niet aan dacht
't Is de vrije vrouwenbende
't Is de derde soort geslacht
't Zijn geen mannen, 't zijn geen vrouwen
't Is geen vlees en 't is geen vis
Wie met zo'n model gaat trouwen
trouwt met zijn begrafenis
trouwt met zijn...
De vegetariërs!
poëzie
3.0 met 19 stemmen 2.472 Vegetariërs zijn mensen,
die de mensen anders wensen,
daarom eten zij slechts planten,
net als grote olifanten;
Zij zijn bang van dooie koeien,
want die kunnen niet meer loeien.
Beesten doden om te eten,
noemen ze van God vergeten.
't Is zo deftig en zo fijn
vegetariër te...
WAAROM...?
poëzie
3.0 met 19 stemmen 2.394 't K i n d:
Moeder, waarom heb ik honger,
Moeder, waarom heb ik kou;
Waarom lost mijn vader kolen,
En ben jij een zieke vrouw?
Waarom heb ik witte konen,
Waarom is de melkkan leeg;
Waarom moeten wij hier wonen
In die nare, vieze steeg?
...
De geschiedenis van twee aardige mensen
poëzie
4.0 met 11 stemmen 1.982 Het waren twee aardige mensen,
Die dachten van niemendal kwaad.
Zij dachten alleen aan zichzelve,
Zoals dat gewoonlijk dan gaat.
Het waren twee aardige mensen
Nog zonder verstand en gezond.
Die hielden zoveel van elkander
Alsof er geen wetboek bestond.
Die ene, die leerde voor...
ONS HOLLANDS IDEAAL
poëzie
3.0 met 74 stemmen 9.979 Netjes op de wereld komen
Met 'n scheiding in je haar;
Netjes thuis bezorgd te worden
Door een nette ooievaar.
Als je Moe door 'n visite
Jammer niet de deur uit mag;
En je Pa niet naar kantoor moet
Op een Beursvakantiedag.
Juist op tijd geboren worden,
Niet te vroeg en niet te...
Ballade
poëzie
3.0 met 8 stemmen 2.087 In 't duist're van de kameros
Speelt Bianca op de pianos
Ze weent veel hete trania
En dat doet ze al drie dagen langia
Refrein
Zo gaat `t in Span-jos meestallos
Signoritas cabaleros
Zo gaat `t in Span-jos meestallos
Signoritas cabaleros
Tegen de ruiten vliegt een steentjos
Bianca...
'T SCHEEPJE
poëzie
3.0 met 19 stemmen 4.167 Er dreef een scheepje in de sloot,
Een scheepje zonder roer,
Dat heel allenig zeilen ging
En door de biezen voer.
Het was een klompje van een kind
Met touwtjes en een mast,
Het raakte in het groene kroos
En niemand hield het vast.
De Moeder had het zeil gemaakt
Met nog een vlag erbij....
De schutterij
poëzie
3.0 met 8 stemmen 1.948 Daar komt de schutterij,
Met vaandels en met pluimen.
Zij lopen in de rij,
Zij kauwen op d'r pruimen.
Wat zijn ze in hun sas!
't Is of hun neuzen krullen.
Zij lopen in de pas
Als lieve, zoete knullen.
Refrein:
Daar komen de schutters,
Zij lopen zich lam,
De mannetjesputters
Van...
het meisje dat ie nooit vergeet
poëzie
3.0 met 14 stemmen 2.247 Wanneer 'n man zich oud gaat voelen
Verliest ie zijn luidruchtigheid
Dan wordt ie zuinig op zijn eigen,
Dan maakt ie zorgen voor de tijd
Dan gaat ie denken aan zijn fuiven,
Aan al 't lachen wat ie deed.
Maar 't meeste waar die aan zal denken
Bij al zijn lief en al zijn...
De geleerde heer
poëzie
3.0 met 10 stemmen 1.335 Er was 'n hoog geleerde heer
Die dag en nacht studeerde,
Die vele wijze dingen wist
En die aan andren leerde.
Zijn jongste kind was ernstig ziek,
Lag stil en bleek te klagen,
En werd ondanks zijn groot verstand
Het kerkhof opgedragen.
Die arme hooggeleerde heer
Zat eenzaam...
De hoge hoed
poëzie
3.0 met 12 stemmen 2.571 Er was een lelijke meneer,
Waar niemand graag naar keek,
Omdat ie met z'n scheef gezicht,
'n Slechte kerel leek
Maar, toen ie op een goeie dag
Ook graag een meisje kreeg,
Toen maakte ie, om mooi te zijn,
Z'n hele spaarpot leeg
Voor een hoge hoed, voor een hoge hoed.
Hij liep...
Piet Lut
poëzie
4.0 met 3 stemmen 430 Meneer Piet Lut kent iedereen, 't is een man van zaken
Die zich zeer gewichtig voelt, als de schoenen kraken
Zondags loopt 'ie langs de kerk, o, 't is zo'n fijne!
Als 'ie op de dienstmeid vloekt, zegt 'ie 'Gossiemijne'
Meneer Piet Lut, die rekent zich bij de brave mensen
Die de...
Meisjes van de H.B.S.
poëzie
3.0 met 3 stemmen 629 Jonge meisjes, korte rokken
Losse lange blonde lokken
Grote stappen zij aan zij
Lopen lachend op een rij
Meisjes van de H.B.S
Gaan als schapen naar de les
Denken over sommen na
In de mathematica
Wonderogen als violen
Achter wimpers weggescholen
Kijken naar de lucht misschien
Om er...
De eerste klant
poëzie
4.0 met 3 stemmen 458 Er waren twee zoete gelieven,
Die vonden de wereld te klein.
Toen trouwden ze gauw met elkander
Om baas van hun eigen te zijn.
Ze deden het maar op een koopje,
Het zat er niet meer bij hen aan.
En als ze er nu nog aan denken
Dan hadden ze 't nimmer gedaan.
Ze zouden een zaakje...
Moederliefde
poëzie
4.0 met 4 stemmen 848 Hij was 'n zindelijke schooier,
Die altijd kwast met suiker nam.
Zo'n nagemaakte bommengooier,
Die veel in de komedie kwam.
Dan floot ie zachtjes op z'n tanden
Of trommelde wat op de grond,
Soms zat ie lucifers te branden,
Die stak ie gloeiend in z'n mond.
Z'n moeder liep voor 'm te...
Het kind van de zonde
poëzie
3.0 met 2 stemmen 671 Ik ben een lichtzinnig persoontje,
Te jong om verstandig te doen.
Ik lach als een ander zou huilen,
Mijn hele fortuin is een zoen.
Mijn naam kan me niemendal schelen,
Omdat ik niet weet wie ik ben.
Ik kan ‘m niet lezen of schrijven,
Want lachen is al wat ik ken.
Ik ben maar een kind van...
Een Engelse krijgsgevangene uit Holland
poëzie
4.0 met 2 stemmen 473 Er was een Engelse soldaat,
Die dwaalde door Den Haag
Zijn hart was groot zijn liefde ook
En vrijen deed hij graag.
De eerste lieve keukenmeid
Die hij voorbij zag gaan
Die sprak hij toen zo goed hij kon,
In ’t Engels-Hollands aan.
Refrein:
Darling do you love me,
Sweathart...
De lege schoolbank
poëzie
2.0 met 7 stemmen 1.625 Voor de vakantie was begonnen,
Was heel de klas al tevree.
De jongens schreven op de leien,
Ik ga met Pa in auto mee;
Ik krijg 'n hond of 'n konijntje;
Ik ga logeren in het Gooi
En allen hadden ze wat anders
En alles was maar even mooi.
De kleine Jan had honderd plannen
Wat of hij al...
De Mengelberg concerten
poëzie
3.0 met 6 stemmen 1.235 Holland levert ouwe klare, kaas en varkens en sigaren
Holland levert schapen, koeien, boter waar ze nooit mee knoeien
Holland levert specerijen, aardewerk en schilderijen
Jansen, Meier en Van Stralen, Dinges, Pietersen, Van Dale
Al die welbekende namen, al dat goeds en schoons tesamen
Haalt...
De Rotterdamse beurs
poëzie
2.0 met 8 stemmen 1.763 Op de beurs daar lopen heren
Met en zonder hoge hoed
Die daar van elkander leren
Hoe men geld verdienen moet
Op de beurs daar doet men zaken
In effecten en in graan
Door de herrie die ze maken
Kan men niemendal verstaan
Op de beurs mag men niet roken
Roken is daar onbekend
Wordt er...
De juffrouw van de retirade
poëzie
3.0 met 3 stemmen 2.116 De mensen denken dat m'n vak toch zo verschrikkelijk vies moet wezen
Maar dat is werkelijk niet waar, ik zit de krant d'r bij te lezen
Ik eet er fijn m'n prakkie op, ik smul d'r van m'n karbonade
Het gaat er net zo gladjes in, al zit ik bij de retirade
Ik heb m'n hele leven lang al...
De nieuwe drankwet
poëzie
3.0 met 8 stemmen 1.627 Langzaam gaat ons ras verslappen,
Holland heeft al lang gekraakt;
Daarom word er op het tappen
Gauw een strenge wet gemaakt.
Als we dan geen drop meer drinken
Is het Vaderland gered.
Laat ons daarom stevig klinken
Op die nieuwe proppieswet.
In Den Haag woont de Minister,
Die de man is...
De bedelaar met duizend gulden
poëzie
3.0 met 15 stemmen 1.668 Een ouwe, afgetobte schooier kreeg eens van een zonderling
Een bankbiljet van duizend gulden, voor hij zich verdrinken ging
De stumper keek naar 't papiertje, nooit had hij zoiets gezien
Hij dacht: Het is bepaald een grapje, of het is wel vals misschien
Hij ging, om zich te vergewissen, naar...
't Afscheid
poëzie
2.0 met 8 stemmen 2.046 De eerste kus die jij me gaf
Veranderde mijn leven
Die eerste kus, mijn lieve lief
Zal ik je nooit vergeven
Die eerste kus was zoet als wijn
En pijnigde mijn zinnen
En zo `t ook de laatste is
Wat moet ik dan beginnen
Die eerste kus was als een vuur
Van al te lang begeren
Ik wilde dat...
AFSCHEIDSBRIEF VAN EEN LELIJK MEISJE
poëzie
3.0 met 7 stemmen 2.032 Ik heb jou heel de avond nagelopen
Maar jij doet net alsof je mij niet ken
En als je omkeek ben ik weggekropen
Omdat ik weet dat ik zo lelijk ben
Voor je me zei, dat jij me graag mocht lijen
Had ik nog maling aan m'n scheve nek
Ik dacht dat toch geen mens met mij wou vrijen
Want mooie...
Raad van een vader aan zijn dochter
poëzie
3.0 met 14 stemmen 2.284 Innig Geliefde Dochter!
M'n Pieternel, je mot r's horen,
Voor jij ons zo meteen verlaat,
Ik heb jou nog 'n raad te geven,
Voor jij naar Rotterdam toe gaat.
Dat jij maar op moet passen,
Wees altijd eerlijk, doe geen kwaad,
Je moet maar denken aan je Vader
Die lid is van de...
Brief van een ouwe moeder
poëzie
3.0 met 10 stemmen 2.156 Mijn lieve zoon, je moeder laat je weten
Als dat ze jou geheel niet kan vergeten;
't Is negen uur, je vader is naar bed
En in mijn handen heb ik jouw portret.
't Is stil in huis maar voor dat ik ga leggen,
O jongenlief, mot ik je nog wat zeggen:
Dat ik van narigheid geen raad meer...
Meer van deze schrijver...
