Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

I ‘T is winternacht. – ‘K zit in mijn oude stoel. – Een thürings landschap zie ‘k, waar ‘t avondlicht Scheef op hellende korenvelden ligt; Hier, onder mijn veranda, wordt ‘t al koel. Net Mendelssohn: een zoet en warm gevoel Van smeltend, week verlangen: ‘t is als richt Zich jongensmijm’ren naar het vergezicht Van liefde, stil-heerlijk geweten…

Langs 't meer schitterde 't vuurwerk, knal na knal: De plots'ling blauwverlichte bergen schrokken, Toen om hun scherpe toppen donderblokken Versplinterden tot klankbonken naar 't dal; En gouden-regens klommen naar 't heelal, Naar de aarde wierp clematis paarse klokken; 'T leek of apotheozen samentrokken Om ons, brandpunt van dubbel hol kristal…

Ik zat aan 't roer; jouw half blote armen roeiden; Door verre rietkrans zwierf karkietgeroep.- De plantjes zag 'k door 't meer - reusacht'ge loup - Die ginds in licht als van Davinci groeiden. 'K zag, hoe diep onder mij, boven een groep Van avondwolken, die roodvlokkig gloeiden, Blauw op oranje, twee libellen stoeiden, Aëroplanen, scheen…

III In grandioos gracelijk evenwicht Zwenkt de aarde om 't eindpunt van haar winterbaan; En, blauwgroen-fosferende karavaan, Trekt voort de Golfstroom, naar de pool gericht; En de optocht van zijn golven zie ik gaan Diep onder vlaggen van koralig licht; 'K zie hoe, rechtlijn'ge zomerdag, hij ligt Op grensloos vlak van nachtlijke oceaan.…

II Er is een poort - Twee kapen van koraal Zuilen omhoog: welvende bliksem spant Van top naar top zijn roodgetakte brand, Plots'ling koraal zelf, groeiend, straal na straal: Dat is de Lichtpoort Equatoriaal; Vlammende wonderboom aan elke kant En tovergroei van bliksem-slingerplant Strepen met rood het zeevlak, blauw als staal. Door die…

I Waar zonnedagen tot koralen stollen, En vlijt van vroom-geduld'ge madreporen* Bouwt, rood in 't blauw, toren naast holle toren, De ontzaggelijke bekers van de atollen*, En, eb en vloed van steeds nieuwe trezoren*, Door 't licht vloeibare paarls*, de golven rollen, En spieg'ling van nachtlijke wereldbollen In 't groene vuur van de…

Achter mij in de laan hoor 'k paardehoeven klakken: 'K verbeeld me, dat de k en de l zich steeds herhalen; Maar onstandvastig zijn in timbre de vokalen: De à stijgt naar de è, om wel of niet naar de à te zakken. Iets langs schijnt recht voor me uit te vluchten langs de takken; Iets monsterachtigs schijnt de vlucht'ling te achterhalen: Dichter…

Snuff'lend over blauwzwart bevroren vliet, Zocht de oostenwind, of hij iets levends vond; In 't zonlicht dubbel spokig, siste in 't rond 'T schuifelen, scherp en ijl, van 't dode riet; Zwervend geroep van vluchtende karkiet Klonk wonderlijk-onzichtbaar. 'T was, als stond Bedreigd mijn lichaam op behekste grond, Vol dood, die 'k voelde…

'T is eind augustus, zondag. - Blauwig waas Om verre dennen in laat middaguur; Naar 't glooiend stoppelveld, vol sprietjes vuur, Uit stofwolkjes van grindweg loopt een haas. En ouërwets bolronde dahlia's Gloeien, mooi evenwijdig met de muur Van 't boerenhuis; laag tjisp'ren om de schuur Zwaluwen, over 't pad langs 't ijzergaas. Nog…

'T is zomer; Zondagmorgen. Een toneel Zie 'k plots'ling voor me uit verre jongensjaren: Ik lig in 't gras; er liggen rozeblaren Overal om me, roze en wit en geel; Mijn moeder speelt piano, 't laatste deel Van Gounod's Faust. En 't leek op eens, als waren Aan 't trillen ergens in mij zelf de snaren, En 't bonsde door mijn borst tot…

Waar bleef wel de meetkund'ge, die begon, Zijn gouden werkstuk ginds te construeren? Hij liet een paar reusacht'ge tekenveren Achteloos liggen op de horizon. Wat cirkelboog en punt daarbuiten leren, Neergezet, scherp, met heldergeel crayon Op effen vlak van blauwig grijs carton, Staat in het oost de nacht te mediteren. En langzaam, langzaam…

De gele wolken werden langzaam rood. Dan dacht hij: Nu begint zonsondergang; En keek weer naar de zwaluwen, die zo lang De zon nog konden zien. En dikwijls schoot De angst door hem heen: Eenmaal gaat moeder dood, Hoe moet het dan? - Eens voelde hij bij zijn wang 'T laag rits'len van een vleermuis, en werd bang Toen hij hem van dichtbij zag…

En 'k las van Titurel en Parcival. - Nog dreven om de toppen nevelvlokken; Voor heil'ge tocht hoorde ik de kloosterklokken Hun vroomheid sprenk'len door nog duister dal; Ik zag, hoe flikkerende pantsers trokken De helling af, zilveren waterval, En, lange rivier van choraalgeschal, Golvende pijen achter pelgrimsstokken; Banieren zag '…

J'aime le son du cor - De Pyrenaeën, Door sneeuw witpuntig en breedzwart door pijnen, Zag 'k flikkeren door zilv'ren Paladijnen Onder de wolken, boven moorse armeeën. En rotsen, door scheurende bossen, gleeën En 't leek de maat van zware alexandrijnen - Neer op 't verraad in bloedige ravijnen Door worp van velen, wein'gen, van hen tweeën…

Want met Poseidaon's hoogzwalpende haat Worstelde lang Odusseus' heldendom, Tot hij door spleet in muur van branding zwom, Waar gunst van stroomgod hem tot effen straat Zijn glazen wildheid gladstreek, en gewaad Door dragend water hij op de oever klom, En bukte in krakend riet, en kuste stom De heilige aard', geefster van 't voedend zaad…

Ruik ik daar niet de lucht, die wrang en sterk En warm en prikk'lend van uw heide waait, Als wolkenloze Augustusmiddag laait Op glinst'rend zand en wit-zwevende berk? Ik zie, hoe, vonk na vonk, 't bedrijvig werk Van bijen om pas bloeiend heikruid draait; Ik hoor 't point d'orgue, dat de wind die me aait, Meedraagt uit 't spar-bos, bruingezuilde…

Nog scheurde wijdjagende valk met schaars Geroep uw stilte, mijn Veluwse grond! Uw zwijgen, vol van diep verleden, schond een dom rumoer van steedse beuzelaars; Nog flikkerde 't hert door uw struiken rond; Nog brandden geen lupinen, kaars naast kaars, Hun gele blijdschap in uw tragisch paars, Met stroeve bossen tot de horizont; Nog lag…

Ja, laat heb ik 't ontdekt: Ik ben een zwaan: Mij heeft uit poel van dof, smartelijk leven Het stilgegroeide Godsgevoel geheven, Aardse gehechtheid heb ik weggedaan; Mijn vleugels zijn weer wit en waard te slaan In Brahman's licht; want wat van slijk bleef kleven, Met blijde tranen heb ik 't weggewreven: Nu mag, nu durf, nu kan, nu moet…

Dan las ik weer van 't lel'ke, jonge eendje: Eerst zwom hij blij door 't groene licht op 't water, Toen joegen ze hem weg met kwaad gesnater, En gooide een jongen naar hem met een steentje; Toen plaste hij rond met één bevroren beentje 'S nachts in een kolk; en toen ontmoette hij, later, Bij de oue vrouw, die deft'ge, wijze kater. En…

De Zondag kwam altijd net als een feest; Of eig'lijk: Zaterdag begon het al. Om elf ging Koos; dan werden we half mal, En meester zei: zo'n drokke, oproer'ge geest Was in geen school ter waereld nog geweest; - Want meester sprak geleerd. - En niemendal Beviel hem dat zoethout; 't leek wel een stal; Dat kauwen op zoethout deed zelfs geen…

En voor den eten, 's middags, werd de zegen Gevraagd van 'Vader, die al 't leven voedt,' En die zo trouw 'ons spijzigt met het goed,' Dat wíj wèl 'van Zijn milde hand verkregen'. Hij gaf de zon, en, als 't moest zijn, de regen; En deden we onze plicht met vroom gemoed, En leerden braaf, en waren altijd zoet, Zou Hij ons leiden op al…

Dan denk ik aan 't konijntje, dat ik zag Als kind vóór Sint Niklaas achter het glas Van dure speelgoedwinkel. O! dat was Zo'n prachtig beestje, grijs en wit; het lag Gezellig in zijn mandje in mooi-groen gras; En als 'k van school kwam, bleef ik iedre dag Staan kijken, bang, dat 't weg zou zijn. En, ach! Eens was het weg; en toen begreep…

God's wijze liefde had 't heelal geschapen: Vol lente, net als de appelbomen bloeien; Weldadig-groen liet voor het vee Hij groeien Het gras, voor ons doperwtjes en knolrapen, 'T varken om spek en ham, om wol de schapen, Om boter, kaas, melk, leer, vlees, been de koeien; Waar steden zijn, liet hij rivieren vloeien; Het zonlicht spaarde Hij…

Vaak wou 'k een Jood zijn, om de Zaterdag: Dan hadden we een dicté, en dan mocht Koos Niet schrijven, en keek rond; en na een poos Zei meester: 'Koos mag weggaan!' En ik zag, Afgunstig, hoe hij met pedante lach Heel langzaam wegging. Eens zei iemand, boos, Omdat 't mooi weer was: 'Jood!' Dat vond ik voos: 'Jood!' - 'Paap!' te schelden…

Die Joden - Ja; die waren vreeslijk raar. En lelijk ook; heel zelden zag je mooien. En zo opzichtig! Jurken schots-bont-rooien Trokken de meisjes aan, niet Zondags, maar Op Zaterdag. En 't was ook stellig waar, Want iemand had 't gezien, dat ze de dooien Zonder gevoel zo van de trappen gooien, Wanneer ze op Sabbat sterven. Dat was naar.…

Maar - één ding was er, dat 'k niet prettig vond: Ik kende een plaat, waarop een neger vloog Met de armen om een blanke, in 't donker. Hoog Zag je veel licht; beneden was de grond. Werd hij nu ook een engel? Met zo'n mond? En met dat griez'lig witte van zijn oog? Ik hoopte, dat grootmoeder zich bedroog, En hij niet was bij God, als ik er…

Zo zou ik eenmaal naar de hemel gaan, En vleugels krijgen, wit als een kapel, En vliegen door de lucht, zo hoog, zo snel, Sneller dan vogels, hoger dan de maan; En 'k zou misschien op Zondag mogen staan Vlak bij de troon van God, naast Gabriël; Jesus vond 't zeker goed: die wist het wel, Dat ik op school mijn best zo had gedaan. En dan…

'T is lang geleden; 'k was nog maar een kind. Toen dacht ik: Als ik maak, dat ik nooit meer Ondeugend ben, en dat 'k op school goed leer, Dan word ik vast 'een kind, van God bemind'. En - dacht ik - als ik dood ga, nou, dan vind Ik in de lucht bij onze Lieve Heer De mensen, waar 'k van hou, allemaal weer, Mijn vader en mijn moeder en…

Om één jaar jong te zijn, gaf 'k ziel en God, Ik, die geluksdorst met ekstazen les: Ja, ja stompzinnig ergens in de Nes Met dronken prolen slaan de boel kapot, Dan met een meid naar bed, en van genot Schreeuwen en schreeuwen doen, een keer of zes: 'K zou Brahman, vond ik Mephistopheles, Zelfs ruilen voor Jehova Zebaoth. En deze wens, die…

Hij wil gaan liggen, uitblazen een poos, En hangt smaakvol in evenwijd'ge bogen Zijn dweilen uit, om onderwijl te drogen, Rood, geel, groen, blauw van verf en bloed en roos; Op 't tekenvuil in 't oosten gooit hij boos De kop'ren kam, nu helemaal verbogen. - Pet-blauw, knoop-geel, stuiptrekkend vastgezogen Veel buit aan kam: hij voelt zich…