Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

De gele wolken werden langzaam rood. Dan dacht hij: Nu begint zonsondergang; En keek weer naar de zwaluwen, die zo lang De zon nog konden zien. En dikwijls schoot De angst door hem heen: Eenmaal gaat moeder dood, Hoe moet het dan? - Eens voelde hij bij zijn wang 'T laag rits'len van een vleermuis, en werd bang Toen hij hem van dichtbij zag…

J'aime le son du cor - De Pyrenaeën, Door sneeuw witpuntig en breedzwart door pijnen, Zag 'k flikkeren door zilv'ren Paladijnen Onder de wolken, boven moorse armeeën. En rotsen, door scheurende bossen, gleeën En 't leek de maat van zware alexandrijnen - Neer op 't verraad in bloedige ravijnen Door worp van velen, wein'gen, van hen tweeën…

En 'k las van Titurel en Parcival. - Nog dreven om de toppen nevelvlokken; Voor heil'ge tocht hoorde ik de kloosterklokken Hun vroomheid sprenk'len door nog duister dal; Ik zag, hoe flikkerende pantsers trokken De helling af, zilveren waterval, En, lange rivier van choraalgeschal, Golvende pijen achter pelgrimsstokken; Banieren zag '…

'k Zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Langs 't meer schitterde 't vuurwerk, knal na knal: De plots'ling blauwverlichte bergen schrokken, Toen om hun scherpe toppen donderblokken Versplinterden tot klankbonken naar 't dal; En gouden-regens klommen naar 't heelal, Naar de aarde wierp clematis paarse klokken; 'T leek of apotheozen samentrokken Om ons, brandpunt van dubbel hol…

Stuk gruiz'len, 't strand op, van de horizont Groenglazen bergen tot wolken van kralen; Veilig in duisternis van kalken schalen Woont 't weekdier, vast aan nooit bewogen grond. Sidderingen, die tot zijn diepte dalen, Hij voelt ze niet, verdiept in pijn van wond: Zijn teerheid bloedt parels, die, klein en rond, De ronde zee, immense paarl…

III Neen, ‘t was geen Menselssohn, geen teer verhaal Van hoe een jongen en een meisje smachten: Opschreeuwden, triomfeerden, psalmden, lachten Violen, koper, orgel en cymbaal. Brünhilde’s adem is ‘t, die ‘k ademhaal: Haar jonge kracht, haar gretig lichaam trachten Niet af te weren, wat ze heet verwachtten, ‘T uit ‘t wereldhart opwagn’rend…

Van alle dieren houd ik, maar een hond! Tot in mijn ruggenmerg snerpt scherp zijn blaf. Trouw uit karakterloosheid, sluw en laf. Tot in mijn keel ruik in zijn stand. Hij piest tegen elk ding, ellendeling verpieterde proleet, verslapte decadent die Barzoi heet. En 't spijt me zo, dat ik me niet vergis en zelfs zo'n stinkend piesbeest Brahman…

Of de aarde een sterrenhemel schijnen wou, Sidderen zonnestelsels, fijn gesteeld: En ied're graspluim is een sterrenbeeld, En als een Melkweg hangt die streep van dauw; 'K zie, als ik 't hoofd eerst zo, dan anders hou, Hoe rode Mars oranje Sirius speelt, En hoe, knipogend, 't groen zijn gunst verdeelt Naar 't geel en 't violet van achter…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

Als liefde van een aard'ling aan dorst randen De lichtgestalte van een hemeling, Je weet, dat zij tot nevelbeeld verging, Tot hoon rondom heet hunkerende handen: Zo dacht je dat, toen - lucht'ge zweveling - Je om mij de rust verliet van effen landen, Ik jou applaudisserend op liet branden, Verijlend zelf tot vlucht'ge neveling. Voor …

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

V Vuur, aarde, wind, ik haat ze. O God, mijn haat Tegen het vuur dat, lang afgunstig, vrat Het glanzend haar, dat ik heb liefgehad, Als koper rood, en teer als herfstragdraad. ‘K haat de aarde. – Haar metaalreuk, de eeuw’ge, slaat Omhoog: hoe kort kuste ik ‘t roodblonde glad? En de onverschill’ge, die geen eerbied had, De wind, die deed…

Mij, die jou naar mijn hoogten heb gered, Toen, 't vallen zoekend, je angstig toch bleef hangen Boven de diepte aan ranken van 't verlangen, Het taai wort'lende - mij noem jij koket? Je dacht, ik spon mijn draden tot een net, Om de eendagsvliegen van de geest te vangen? Je dacht, mijn armen waren gift'ge tangen, Die 'k spin, in 't moegesparteld…

't Is nacht. 'k Zit op de hei. Nergens geluid. Over me staat, als transparant kristal rondom een oude berggod in zijn hal een halve bol van stilte, die me omsluit: 'k hoor, hoe heel ver een lang gillende fluit een tunnel boort; mijn berg kraakt overal. Een blaf, ginds, hakt een gat; en recht en smal knapt een spleet open, tot mijn oor hem…

Spreek, Vlugge Wolf, broeder met 't blonde haar, Ontdekte uw speurend oog de bleke mannen, Die, sluipend door de golvende savannen, Ons trachten te verstrikken in gevaar? Uw rode vriend, de Machtige Adelaar, Kan uit zijn ziel de angstige vrees niet bannen; 'T is om uw skalp, dat ze allen samenspannen; Mijn geest is somber en mijn hart is…

Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn; Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken. Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn, Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken: De ronde schaduwen kruipen op, en zakken Plots'ling, alsof het grote vliegen…

Ik wenste toen een oudgraaflijk kasteel, In 't midden van hoog beukenbos met uilen En grafruïne, zwartbegroeid de zuilen, Scheef elke schacht, gebarsten 't kapiteel; Twee leeuwen, door oud mos vaalgroen en geel, Spalkten naast de ophaalbrug hun drakenmuilen, En uit het maanlicht kwam de herfststorm huilen Door puin van gang, vol rits'lend…

Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust, Dat hij zich, wereld, God, zelfs haar vergeet, Hij zoekt, zonder dat zijn ekstaze 't weet, De vredige eenheid van wensloze rust: Zo moest jij, maar nu denkend, klaar bewust, Achter 't wiskundig weefsel van mijn kleed - Paillet van ster en lach op nacht en leed - Vinden het hart, waaraan je…

De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht Van de erfenis, als de avondschemering Naar dageraad van tijd de herinnering Terug doet flikk'ren van mijn voorgeslacht: Ik ruik de bloed'ge wet van 't: Sterf of slacht, Wanneer mijn ogen, wijd, de tinteling Van 't laatste licht opzuigend, ieder ding Zien als een dreiging van vijand'ge nacht…

Door kelken van onwezenlijk kristal Schijnt de ondergrond van tragisch-paars fluweel. Onzichtbaar is de lamp; langs ied're steel Hangt, smal en stil, een zonn'ge waterval. Melkwegen welven; nevels, overal; En sterrebeelden flikk'ren, puntig geel: Boven 't diep-werkliJk paars tilt, irreëel, Iedere kelk, een spieg'lend niets, 't heelal.…

En bij het rijzen van de scheemring lag hij in het gras naar de avondlucht te turen; een afgrond leek de tuin, berghoog de muren, zwart van klimop met stoffig spinnenrag; het leek een put, waarin de lichte dag op ’t donker dreef, vol schimmige figuren; enkle geluiden van de naaste buren plonsden als steentjes d’rin: een naam, - een lach.…

'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken De grote liefden van mijn leven wonen: Daar staan ze, veilig, stil als anemonen, Door geen orkaan van 't oppervlak gebroken. Ik weet dat liefdewoorden, ongesproken, Het wonder van de Godheid rijker tonen, Dan perken van bliksemende Orionen, Tot tijdelozen uit Zijn kiem ontloken. Voor…

Gemakk'lijk lig ik in mijn leuningstoel naast 't rode pluche van zonnig tafelkleed; Plancks quantenleer zou 'k lezen, maar 'k vergeet van mijn hier-zijn 't hoogst wetenschpp'lijk doel: want 'k zie een tulpenveld, vol gekrioel van lichte en donkre vlammen; eer ik 't weet, silhouetteert mijn hand een haas, die eet met mumm'lend mondje…

Felgeel van brem lag, rond, op grijze heiden De zonn’ge heuvel, opgaande aardse zon, Waarom, bolvormig, op de horizon Zich werelden van wolken samenrijden. Scheef, aan weerskant, streefde een bloedbeuke-allee, Doorschijnend rood de apart zichtbare blad’ren: De gele punt wachtte op het wachtend nad’ren, Maar, roodgestippeld, bleef niet-af de…

Hoog op de kaap, waar zich te pletter stoot De storm, staat 't kustlicht; en zijn rondblik glijdt Ontzaglijk over zwarte oneindigheid, Vol hoorbaar hunk'rende, onzichtbare dood - Een heerser, wiens rustige zekerheid Tegen zijn gunsteling, de verre boot, Dwars door kanonnades uit wolkenvloot Schertsend knipoogt om hun vergeefse strijd.…

En nu 'k mijn mensenleed heb weggeschreid, En weer, en weer, en weer - nu 'leer ik rijzen Uit slik van werelddwarrel met gepeizen', En 'k zie, 't was alles hoogste Werklijkheid. Zo wil ik dan, genezen voor altijd, Mij zalig om mijn grootste droefheid prijzen, Die aan 't verganklijk Ik het Zelf kwam wijzen In vergezicht op de een'ge Wezenheid…

Vaak, als 'k aan mijn verleden troost wil vragen En, vlucht'ling, binnentreed herinn'ring's zalen, Loop 'k wezenloos, afwezig, rond te dwalen, Schimmige herinn'ring zelf uit vroeger dagen: Muzeum, koud en stil, van sarkophagen - Vergeten dienst van vrome wierookschalen - En marmerpuin of leegte op piedestalen, Die eenmaal Godenschoonheid…

Het hele landschap heeft de zon vertaald: 'T aardappelveld in niet hoog artistiek, Maar deg'lijk proza; kleurige lyriek Geef 't koornland in een stijl, die vlamt en straalt; Episch in vorm, in kleur, in klank, verhaalt De eik van zijn zonneheros in epiek; De populieren zoeken 't in tragiek, Hoe op 't geen hoogstreeft, 't noodlot bliksemstraalt…

Zwevend op winden waait de zee door 't duin, En 't zout blijft achter in 't diep-koele zand; Geen bloemengloed, geen groen van sapp'ge plant Kleurt 't bleke egaal van vér-zichtbare kruin; Maar 't water, neerfilt'rend, doet, tuin naast tuin, Laaien van tulpenrood 't wijdvlammend land, En ruist als bossen op, tot waar de rand Vaal is…