Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

Spreek, Vlugge Wolf, broeder met 't blonde haar, Ontdekte uw speurend oog de bleke mannen, Die, sluipend door de golvende savannen, Ons trachten te verstrikken in gevaar? Uw rode vriend, de Machtige Adelaar, Kan uit zijn ziel de angstige vrees niet bannen; 'T is om uw skalp, dat ze allen samenspannen; Mijn geest is somber en mijn hart is…

Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn; Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken. Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn, Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken: De ronde schaduwen kruipen op, en zakken Plots'ling, alsof het grote vliegen…

Ik wenste toen een oudgraaflijk kasteel, In 't midden van hoog beukenbos met uilen En grafruïne, zwartbegroeid de zuilen, Scheef elke schacht, gebarsten 't kapiteel; Twee leeuwen, door oud mos vaalgroen en geel, Spalkten naast de ophaalbrug hun drakenmuilen, En uit het maanlicht kwam de herfststorm huilen Door puin van gang, vol rits'lend…

Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust, Dat hij zich, wereld, God, zelfs haar vergeet, Hij zoekt, zonder dat zijn ekstaze 't weet, De vredige eenheid van wensloze rust: Zo moest jij, maar nu denkend, klaar bewust, Achter 't wiskundig weefsel van mijn kleed - Paillet van ster en lach op nacht en leed - Vinden het hart, waaraan je…

De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht Van de erfenis, als de avondschemering Naar dageraad van tijd de herinnering Terug doet flikk'ren van mijn voorgeslacht: Ik ruik de bloed'ge wet van 't: Sterf of slacht, Wanneer mijn ogen, wijd, de tinteling Van 't laatste licht opzuigend, ieder ding Zien als een dreiging van vijand'ge nacht…

Door kelken van onwezenlijk kristal Schijnt de ondergrond van tragisch-paars fluweel. Onzichtbaar is de lamp; langs ied're steel Hangt, smal en stil, een zonn'ge waterval. Melkwegen welven; nevels, overal; En sterrebeelden flikk'ren, puntig geel: Boven 't diep-werkliJk paars tilt, irreëel, Iedere kelk, een spieg'lend niets, 't heelal.…

En bij het rijzen van de scheemring lag hij in het gras naar de avondlucht te turen; een afgrond leek de tuin, berghoog de muren, zwart van klimop met stoffig spinnenrag; het leek een put, waarin de lichte dag op ’t donker dreef, vol schimmige figuren; enkle geluiden van de naaste buren plonsden als steentjes d’rin: een naam, - een lach.…

'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken De grote liefden van mijn leven wonen: Daar staan ze, veilig, stil als anemonen, Door geen orkaan van 't oppervlak gebroken. Ik weet dat liefdewoorden, ongesproken, Het wonder van de Godheid rijker tonen, Dan perken van bliksemende Orionen, Tot tijdelozen uit Zijn kiem ontloken. Voor…

Gemakk'lijk lig ik in mijn leuningstoel naast 't rode pluche van zonnig tafelkleed; Plancks quantenleer zou 'k lezen, maar 'k vergeet van mijn hier-zijn 't hoogst wetenschpp'lijk doel: want 'k zie een tulpenveld, vol gekrioel van lichte en donkre vlammen; eer ik 't weet, silhouetteert mijn hand een haas, die eet met mumm'lend mondje…

Felgeel van brem lag, rond, op grijze heiden De zonn’ge heuvel, opgaande aardse zon, Waarom, bolvormig, op de horizon Zich werelden van wolken samenrijden. Scheef, aan weerskant, streefde een bloedbeuke-allee, Doorschijnend rood de apart zichtbare blad’ren: De gele punt wachtte op het wachtend nad’ren, Maar, roodgestippeld, bleef niet-af de…

Hoog op de kaap, waar zich te pletter stoot De storm, staat 't kustlicht; en zijn rondblik glijdt Ontzaglijk over zwarte oneindigheid, Vol hoorbaar hunk'rende, onzichtbare dood - Een heerser, wiens rustige zekerheid Tegen zijn gunsteling, de verre boot, Dwars door kanonnades uit wolkenvloot Schertsend knipoogt om hun vergeefse strijd.…

En nu 'k mijn mensenleed heb weggeschreid, En weer, en weer, en weer - nu 'leer ik rijzen Uit slik van werelddwarrel met gepeizen', En 'k zie, 't was alles hoogste Werklijkheid. Zo wil ik dan, genezen voor altijd, Mij zalig om mijn grootste droefheid prijzen, Die aan 't verganklijk Ik het Zelf kwam wijzen In vergezicht op de een'ge Wezenheid…

Vaak, als 'k aan mijn verleden troost wil vragen En, vlucht'ling, binnentreed herinn'ring's zalen, Loop 'k wezenloos, afwezig, rond te dwalen, Schimmige herinn'ring zelf uit vroeger dagen: Muzeum, koud en stil, van sarkophagen - Vergeten dienst van vrome wierookschalen - En marmerpuin of leegte op piedestalen, Die eenmaal Godenschoonheid…

Het hele landschap heeft de zon vertaald: 'T aardappelveld in niet hoog artistiek, Maar deg'lijk proza; kleurige lyriek Geef 't koornland in een stijl, die vlamt en straalt; Episch in vorm, in kleur, in klank, verhaalt De eik van zijn zonneheros in epiek; De populieren zoeken 't in tragiek, Hoe op 't geen hoogstreeft, 't noodlot bliksemstraalt…

Zwevend op winden waait de zee door 't duin, En 't zout blijft achter in 't diep-koele zand; Geen bloemengloed, geen groen van sapp'ge plant Kleurt 't bleke egaal van vér-zichtbare kruin; Maar 't water, neerfilt'rend, doet, tuin naast tuin, Laaien van tulpenrood 't wijdvlammend land, En ruist als bossen op, tot waar de rand Vaal is…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

Dan denk ik aan 't konijntje, dat ik zag Als kind vóór Sint Niklaas achter het glas Van dure speelgoedwinkel. O! dat was Zo'n prachtig beestje, grijs en wit; het lag Gezellig in zijn mandje in mooi-groen gras; En als 'k van school kwam, bleef ik iedre dag Staan kijken, bang, dat 't weg zou zijn. En, ach! Eens was het weg: en toen begreep…

God zou de ziel vergodlijken door smart? Die dàt zei, was een spotter of een gek: Wie wast 't onreine blank met klev'rig pek, En bleekt met nacht 't diep ingezogen zwart? Neen, smart veredelt niemand: smart verhardt. Stinkende mestvlieg werd ik, die op drek Aas van het gore en vunzige, en bevlek Met vuile spot 't mooiste van 't mensenhart…

Blond kindje speelt piano. Plechtig staan, Als was 't een kerk, twee kaarsen. 'T is, als ragt 'T verleden blauw nevelend op, en tracht Naar lichte kring van 't Nu terug te gaan. Als kwam 't van ver, hoor 'k de oude stukjes aan, Waar zalig Mozart's kindervroomheid lacht, En uit berijpte grasjes, rits'lend zacht, Zilv'ren getinkel glipt…

IV Een Feuerzauber, toen. – Hem overwint Geen helden-Wälsung, zelfs mijn liefde niet: ‘K voel de as nog, die ‘k de nachtstorm waaien liet Over de heiden, waar zij speelde als kind. Was ‘t een apotheoze? Of was de wind, ‘T weerlicht, de wereld één schreeuwend verdriet, Dat in extatische Walkürenritt De dode zocht, tot waar waanzin begint?…

Als koel in 't groen baden mijn brandende ogen, En, stadsgevang'nen, wijd zwerven door 't ruim, Komt vlokkend op de wind, als gorig schuim Uit een riool, het stadslawaai gevlogen; Twee wolken stuiven aan, ineen gezogen Door stinkende auto die, rollende fluim, Op 't stof, dat wegbolt, in kwaadaard'ge luim De stad, immense zieke, heeft uitgespogen…

En golvend in mijn Brahman, diep en koel, Zal 'k naar Zijn wet ons beider glorie eren, En, noctiluca, vroom fosforesceren Met vonken kunst en eeuwigheidsgevoel; En slaat smartelijk mij Zijn golfgewoel, Ik weet: de schok zal zich tot vlam verkeren; Tot trots in Brahman zal dat vuur verteren, Wat bleef van angst om Noodzaak zonder Doel. Want…

Groteske kunstenmaker, opgestegen In 't cirkus Wetenschap naar slappe draad Van logika, danst ijv'rig en kordaat De mensengeest om Waarheids liefdezegen; En, gracelijk jonglerend akrobaat, Houdt hij aan puntige apperceptiedegen Het kennisfruit, het voze, aaneengeregen, Of zich Haar sterrentrots verbidden laat. Telkens in lege wanhoop neergezogen…

Ja, één keer nog je leven overdoen, En dan op 't toekomst-richtend oogenblik Nalaten dat gebaar, dat woord, die blik, Die reis, die brief, die daad, die vraag, die zoen, Zóó, dat een niet begrepen vizioen Je zou weerhouden door plots'linge schrik, Doordat in 't Nu van 't eigenmachtig Ik Waarschuwend school 't praeëxistente Toen: Dan…

Lang rolt, een bol van klank, de knal van 't schot, Bonzend van wand tot wand, 't gebergte rond: Het dier, door 't vals onzichtbare gewond, Kruipt, om de rand, in scheef verlichte grot; En pijnlijk trekt hij met verbrijzeld bot, Hinkend, een smal rood streepje over de grond; Diep, ver van 't bos, waar hij zijn voedsel vond, Daar gaat hij…

I Soms vraag ik nuchter: Is 't misschien een waan, Wanneer ik denk, ik ben Brahman's profeet -? Herleeft in mij, zonder dat 'k zelf het weet, Een zon- en regentov'rende shamaan? Of doe ik aan mystiek, noem 'k mij brahmaan, Omdat het literair staat en gekleed? En preek ik koketterend van mijn leed, Omdat het hoort bij 't dichterlijk…

En als de zon voor de uittocht uit haar zaal Zich peinzend-artistiek staat te draperen, Of zo -, Of zo -, en groenig irizeren De feeërieke zomen van haar shawl, En ongeduldig de avondster 't portaal Ingluurt, of 't nog niet klaar is, dat proberen, Hoe 't grootst effekt zal zijn van mooie kleren, En maar vast waagt zijn blauwfonk'lend signaal…

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Vizioen, hoe handen woelen in de wrong Van vuurrood haar, en, twee hong'rige honden, Zoeken op vrouwelichaam, waar ze vonden Het heerlijkst vlees - hier - daar - met gulz'ge sprong, En door de hersens 't bloed dreunt als een gong, En tanden, wreed, het druipend tandvlees wonden, En de uren smelt tot dropp'lende sekonden Half bewust'loze…

'K voel mij de mens niet meer dan 't dier verwant: Mijn voortijd eer 'k in kunstige infuzoren; 'K vervloei, hen ziende, in schem'ring vreemd verloren, Waaruit tot mijn ziel Brahman is ontbrand; De vonkjes eer 'k, uit wier heilig verband Ik ben, een vlam, meer dan hun som, geboren, Zoals een Boeddhabeeld, dat als een toren Over de wereld…