Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

Spookt op uit Indië's zee reuz'ge infuzorie Met stralen, die geel, rood, groen fosforeren? Of spreidt tot waaier zijn laaiende veren Magische spieg'ling van Australie's lorie? Of wil Egypte's phoenix door zijn glorie Zijn zon, verjongend nest van vlammen, eren? Wil Afrika 't heelal illumineren Met vuur uit palmendrager Rowenzori? Ik…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

'K weet nog, hoe 'k vaak tegen mijn liefde zei: Toe, kindje, wees eens stil! Je bent zo druk: Jouw zonn'ge woorden vlind'ren 't spinsel stuk, Dat Yâjnawalkya's mijm'ren om me lei. Jij bent mijn jeugd, mijn levend sprookje, jij Mijn morgenster, mijn enig aards geluk; Maar kromgeboeid lig 'k onder lange druk Van mensenleed: wie Brahman…

Ik wenste toen een oudgraaflijk kasteel, In 't midden van hoog beukenbos met uilen En grafruïne, zwartbegroeid de zuilen, Scheef elke schacht, gebarsten 't kapiteel; Twee leeuwen, door oud mos vaalgroen en geel, Spalkten naast de ophaalbrug hun drakenmuilen, En uit het maanlicht kwam de herfststorm huilen Door puin van gang, vol rits'lend…

Langs 't meer schitterde 't vuurwerk, knal na knal: De plots'ling blauwverlichte bergen schrokken, Toen om hun scherpe toppen donderblokken Versplinterden tot klankbonken naar 't dal; En gouden-regens klommen naar 't heelal, Naar de aarde wierp clematis paarse klokken; 'T leek of apotheozen samentrokken Om ons, brandpunt van dubbel hol kristal…

Mij, die jou naar mijn hoogten heb gered, Toen, 't vallen zoekend, je angstig toch bleef hangen Boven de diepte aan ranken van 't verlangen, Het taai wort'lende - mij noem jij koket? Je dacht, ik spon mijn draden tot een net, Om de eendagsvliegen van de geest te vangen? Je dacht, mijn armen waren gift'ge tangen, Die 'k spin, in 't moegesparteld…

'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken De grote liefden van mijn leven wonen: Daar staan ze, veilig, stil als anemonen, Door geen orkaan van 't oppervlak gebroken. Ik weet dat liefdewoorden, ongesproken, Het wonder van de Godheid rijker tonen, Dan perken van bliksemende Orionen, Tot tijdelozen uit Zijn kiem ontloken. Voor…

'K zat, jong, graag in mijn perenboom te deinen: In de afgeknotte top had ik een plank Getimmerd, en gevlochten, rank door rank, Klimop tot rugleun en veil'ge gordijnen. Mijn zomerzon zag 'k in mijn tuinen schijnen, Zelf in groen licht op wiegelende bank; Een open schoolraam galmde in zeur'ge klank Van kale en korte Karels en Pepijnen.…

Het hele landschap heeft de zon vertaald: 'T aardappelveld in niet hoog artistiek, Maar deg'lijk proza; kleurige lyriek Geef 't koornland in een stijl, die vlamt en straalt; Episch in vorm, in kleur, in klank, verhaalt De eik van zijn zonneheros in epiek; De populieren zoeken 't in tragiek, Hoe op 't geen hoogstreeft, 't noodlot bliksemstraalt…

Blauw, licht en stilte tot de horizont. - Vroom luistert 't onbeweeglijk voorjaarsland Naar gouden profetie, die, zon-gezant, De wind herhaalt met nadruklijke mond. Rustig-sterk stapt een zaaier, jong en blond, Helblauwe streep tegen grijs-glinst'rend zand: Beslist gebaar van zegenende hand Sprenkelt nevelend stofgoud op de grond. Ruisen…

Tussen golven en sterren, vreemd aan de aard, Zeilt de albatros zijn wijdgewiekte vlucht, En dubb'le oneindigheid van nacht en lucht Orakelt rond zijn eenzaam trotse vaart. Hem, diep vertrouwd met storm en sterren, spaart De wijze zeeman; de ander is een klucht Zijn neergeruiste hoogheid, dat tot vlucht Hij sart, die hem van de ondergang bewaart…

Nu draagt, zelf triomfant balancement, Zelf zwevend rag, zelf ontzaglijk insekt, Mij de aeroplaan, wiens vaart, zilverig, trekt Een draad, hoog boven zee en kontinent: De trots van wie zich, mens, als Brahman kent, Houdt breed zijn dubb'le vleugels uitgestrekt; De zekerheid, die 't Brahmanweten wekt, Houdt recht naar Hem 't evenwicht heengewend…

De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht Van de erfenis, als de avondschemering Naar dageraad van tijd de herinnering Terug doet flikk'ren van mijn voorgeslacht: Ik ruik de bloed'ge wet van 't: Sterf of slacht, Wanneer mijn ogen, wijd, de tinteling Van 't laatste licht opzuigend, ieder ding Zien als een dreiging van vijand'ge nacht…

Voor paarsblauwe avondlucht zie 'k uit mijn raam, Als ijle veren, in de grond de stelen, Stil hun gewelfde pluimen, mijn abelen, Abelen, grac'lijk edel als hun naam, Die 'k niet kan zeggen, zonder hem te strelen Met voorzichtige lippen; ja, ik schaam Me half, dat niet, muzikale Calame, Mijn taal hem schild'ren kan met klankpenselen.…

Klein kindje heeft verdriet, maar moeder laat Voor hem een mooi geel balletje in een kring Ronddraaien - en het schijnt een gouden ring - Aan een onzichtbare, elastieken draad; Dan met een hamertje op een gam'lang slaat Ze wijsjes, uit heel verre herinnering; En 't draaiend balletje en 't metaal-geting Leidt-af het kindje, en 't zingt en…

Zoals een zaadpluis door een spinragdraad, De glinst'rende door 't glinst'rende gevangen, Een korte poos stil trillende blijft hangen, En dan langs lucht'ge helling opwaarts gaat, Zo kleeft de mensenziel zich vol verlangen Aan ijle broosheid van geluk, en haat De vlaag van 't lot, die stuk het spinsel slaat En voort haar jaagt tot nooit…

'K sloeg met bronzen bekkendonder kapot, Episch en groot, 't elegisch klokgetinkel: Nocturnespinsel van Venusgetwinkel, Mijn storm verbrandde 't onder fluitenspot. En 't klonk als kanonnades, schot na schot, En 't klonk als lang rinkink'lend glasgerinkel, Toen 'k ver in 't dal zwiepte met bliksemkrinkel Kristallen koepelbouw van gletschergrot…

Zo leek je dan jouw aardse zwaarte lichter In 't ijle, koele denken; de verwijding Van knellende horizon werd een bevrijding; Op 't donker ginds scheen hier het lichte lichter. Jij dacht je boven 't mensenleven dichter Bij de eeuwigheid; toch was 't een voorbereiding: Zo moest - vervulling van mijn eerste wijding - 'T kind-in-jou groeien…

'T is eind augustus, zondag. - Blauwig waas Om verre dennen in laat middaguur; Naar 't glooiend stoppelveld, vol sprietjes vuur, Uit stofwolkjes van grindweg loopt een haas. En ouërwets bolronde dahlia's Gloeien, mooi evenwijdig met de muur Van 't boerenhuis; laag tjisp'ren om de schuur Zwaluwen, over 't pad langs 't ijzergaas. Nog…

Koket? Ik? Denk terug aan de eerste keer: 'T was winter, en je ging naar de avondschool, Een Maandag; 't rook in huis naar was en kool, Net even naar als, straks, die vormenleer. Toen wees je vriendje: 'Kijk! de Grote Beer! En dáár, boven die schoorsteen, is de Pool.' - Wat toen profetisch in je ontzetting school, Zag ik ontvouwd: 't Hoe…

Vol winteravondschem'ring ligt de laan, Een buis, de wand hier, ginds grijswit als krijt; De tram, een blok van gelig schijnsel, rijdt Tussen twee lichtrechthoeken af en aan; Soms knapt, verwaaiend links, rechts van de baan, Een bouquet van meteoren los en smijt Blauwgroene sterren door de donkerheid, Waarin plots'ling zilv'rige sprookjes…

'k Maak in gedachten vaak een bedevaart: Dan sta 'k weer op de plek, die zomerdag, Waar ik door de eikenlaan je komen zag; Als reliquie heb ik dat beeld bewaard: Uit zonn'ge bomen dropte op zonnige aard, Overal neer de zonn'ge vinkenslag; 'K zag op jouw goed gezicht die blije lach, En 'k dacht op eens: Ben ik die liefde waard? En…

'k Hoor ruisen ons moeras - zo noemden wij 't, Mijn vriend en ik - vol angstig rits'lend riet, Met, soms, een zichtbaar wieg'lende karkiet Er om eerst bos, dan heiden, vlak en wijd. Wij stookten vuurtjes, veilig, niemand ziet De blauwe rook. Over ons, dreigend, glijdt Kraaiengeroep, vreemd, wild, door de eenzaamheid. - Leeft hij nog? -…

'K hoor, hoe met gouden lijst de schilderij Onhoorbaar zegt, terwijl ik sta te kijken: Ik hang in 't niets, zelf niets dan schijn van eiken, Van weiden en van wolken, zee en hei; Brahman's gedachte heeft bereikt in mij, Wat in uw werklijkheid hij wou bereiken. Met kosmisch Zelfgevoel zal 'k u verrijken; Zink door mijn schijn in 't Wezen…

Vol noorderlicht van plechtige flambouwen, Vol sterrebeelden hing het ijspaleis: 'T leek uit bevroren vuur, uit vlammend ijs, Uit poolnacht en uit tropenzon gehouwen; Door bloemen was 't, kristallen paradijs, Nog stil, maar 't scheen, kosmische machten zouen Een symphonie als van Beethoven bouwen Uit al wat edel is en groot en wijs. …

Naast mijn pendule zit, in koncentratie Vergaan, de ijsvogel van Van Hoytema: Onwerklijk is de wereld - Ik verga, Terwijl ik 't zie, ook zelf in kontemplatie. Aan de and're kant, kruisbeens, zit Gotama, Afwezig, de ogen dicht na revelatie: Te boven is 't bewustzijn de adoratie Door ondergang in de unio mystica. Naar de een, naar de ander…

Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn; Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken. Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn, Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken: De ronde schaduwen kruipen op, en zakken Plots'ling, alsof het grote vliegen…

Soms kan op 't berglandschap de zon niet schijnen, Dat kleine ding, zoek onder wolk-ruïnen; Dan 's morgens staat, bij donder van lawinen, 'T kosmisch sonnet van kleuren en van lijnen: Grens tussen blauwe, onwereldse kwatrijnen, Hangt smal een wolkenstreep, geel als lupinen; Omhoog, omlaag wijzen, aardse terzinen, Sneeuwtoppen rood, en glooiend…

Nu zàl er stilte zijn, mijn leven lang; De tijd zal, voorzichtig, zijn vlucht vertragen, Dat niet zijn ijlste suizen mocht verjagen, Wat dwaas ik koos boven haar sprookjeszang: Stilte, als toen moeder dood was weggedragen Met vreemd geschuifel door eind'loze gang, En door het huis mijn halfbewuste drang Rondliep om haar te zoeken, hele dagen…

Waar bleef wel de meetkund'ge, die begon, Zijn gouden werkstuk ginds te construeren? Hij liet een paar reusacht'ge tekenveren Achteloos liggen op de horizon. Wat cirkelboog en punt daarbuiten leren, Neergezet, scherp, met heldergeel crayon Op effen vlak van blauwig grijs carton, Staat in het oost de nacht te mediteren. En langzaam, langzaam…