Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

'T is zomer; Zondagmorgen. Een toneel Zie 'k plots'ling voor me uit verre jongensjaren: Ik lig in 't gras; er liggen rozeblaren Overal om me, roze en wit en geel; Mijn moeder speelt piano, 't laatste deel Van Gounod's Faust. En 't leek op eens, als waren Aan 't trillen ergens in mij zelf de snaren, En 't bonsde door mijn borst tot…

II Er is een poort - Twee kapen van koraal Zuilen omhoog: welvende bliksem spant Van top naar top zijn roodgetakte brand, Plots'ling koraal zelf, groeiend, straal na straal: Dat is de Lichtpoort Equatoriaal; Vlammende wonderboom aan elke kant En tovergroei van bliksem-slingerplant Strepen met rood het zeevlak, blauw als staal. Door die…

Als 'k aan een brief van wie ik liefheb, smul, Verleng door kleine hapjes ik 't onthaal: Mijn ogen likken zuinig ied're haal, Ied're misplaatste punt op, ied're krul; Met een gedachte aan mij, een glimlach, vul Ik 't wit tusschen twee letters, en 'k vertaal Een inktkladje als een half beschaamd signaal, Dat - als de pen - het hart…

Maar dan - want nooit kan sterven, wat eens diep, Diep uit tijdeloze afgrond van mijn Wezen Naar 't golvend vlak van 't schijn-Ik is gerezen, Maar 't zinkt naar de oorsprong, waar het heilig sliep, Tot verre^herrinering het wakker riep Naar schomm'lende balans van hoop en vrezen: Dus vind ik 't, als 'k van 't leven ben genezen, Dat wereldschijn…

I Soms vraag ik nuchter: Is 't misschien een waan, Wanneer ik denk, ik ben Brahman's profeet -? Herleeft in mij, zonder dat 'k zelf het weet, Een zon- en regentov'rende shamaan? Of doe ik aan mystiek, noem 'k mij brahmaan, Omdat het literair staat en gekleed? En preek ik koketterend van mijn leed, Omdat het hoort bij 't dichterlijk…

'k Maak in gedachten vaak een bedevaart: dan sta 'k weer op die plek, die zomerdag, waar ik door de eikenlaan je komen zag; als relikwie heb ik dat beeld bewaard: uit zonn'ge bomen dropte op zonnige aard' overal neer de zonn'ge vinkenslag; 'k zag op jouw gezicht die blije lach, en 'k dacht op eens: 'Ben ik die liefde waard?' En…

'T is laat al in de nacht. Doodstil is 't huis. Niets hoor 'k dan klokgetik en gasgesuis. Met dwaze drukte zie 'k de slinger gaan, Opglanzend, doffer glimlicht, af en aan. 'T is, of me in 't kleine, domme ding verscheen De wijze tijd, en ernstig knikte: Neen. De tafel ligt vol opgeslagen boeken: Mijn leven heb 'k vermorst…

II Zij zit naast me, en ik aai ‘t gevlochten haar, ‘T hartstoch’telijk rood, voor mij gevlochten, blond; En ‘t gladde strijk ik gladder met mijn mond, En zijn metaalreuk ruik ik, diep en zwaar. Zo ruikt het uit vers-omploegde grond, Als over wachtend land ‘t prachtig gebaar Van gaande zaaier, machtig tovenaar, Zon, aarde en wolken oproept…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

Geen maaksel was 't van sterfelijke hand: Wetenschap zelf, metalen integraal, Met vlammenkrans en gil van zegepraal, Stormde de trein door avondheideland: Eerst verre wolk van vuur en rook en zand, Afstekend tegen westelijk opaal - Voorbijgedonderd is de orkaan van staal, En steekt in 't oost de horizon in brand. En over 't oude land…

Het teerste, door schaamacht'ge scherts verzwegen, Het diepste, dat in half ontveinsde daad Zich buiten waagt, half bang dat 't zich verraadt, Half hopend, trots in enen en verlegen; 'T heiligste, dat langs laat begrepen wegen Mijn ziel opvoerde tot haar hoogste staat, Had ik aan sterke herinn'ring's gouden draad Tot diadeem voor één…

Groteske kunstenmaker, opgestegen In 't cirkus Wetenschap naar slappe draad Van logika, danst ijv'rig en kordaat De mensengeest om Waarheids liefdezegen; En, gracelijk jonglerend akrobaat, Houdt hij aan puntige apperceptiedegen Het kennisfruit, het voze, aaneengeregen, Of zich Haar sterrentrots verbidden laat. Telkens in lege wanhoop neergezogen…

III Neen, ‘t was geen Menselssohn, geen teer verhaal Van hoe een jongen en een meisje smachten: Opschreeuwden, triomfeerden, psalmden, lachten Violen, koper, orgel en cymbaal. Brünhilde’s adem is ‘t, die ‘k ademhaal: Haar jonge kracht, haar gretig lichaam trachten Niet af te weren, wat ze heet verwachtten, ‘T uit ‘t wereldhart opwagn’rend…

Hoog op de kaap, waar zich te pletter stoot De storm, staat 't kustlicht; en zijn rondblik glijdt Ontzaglijk over zwarte oneindigheid, Vol hoorbaar hunk'rende, onzichtbare dood - Een heerser, wiens rustige zekerheid Tegen zijn gunsteling, de verre boot, Dwars door kanonnades uit wolkenvloot Schertsend knipoogt om hun vergeefse strijd.…

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Kent iemand dat gevoel: 't is geen verdriet, 'T is geen geluk, geen menging van die beiden; 'T hangt over je, om je, als wolken over heiden, Stil, hoog, licht, ernstig; ze bewegen niet. Je voelt je kind en oud; je denken ziet Door alles, wat scheen je van God te scheiden. 'T is, of een punt tot cirkel gaat verwijden; 'T is, of een cirkel…

Ik zat aan 't roer; jouw half blote armen roeiden; Door verre rietkrans zwierf karkietgeroep.- De plantjes zag 'k door 't meer - reusacht'ge loup - Die ginds in licht als van Davinci groeiden. 'K zag, hoe diep onder mij, boven een groep Van avondwolken, die roodvlokkig gloeiden, Blauw op oranje, twee libellen stoeiden, Aëroplanen, scheen…

Gemakk'lijk lig ik in mijn leuningstoel naast 't rode pluche van zonnig tafelkleed; Plancks quantenleer zou 'k lezen, maar 'k vergeet van mijn hier-zijn 't hoogst wetenschpp'lijk doel: want 'k zie een tulpenveld, vol gekrioel van lichte en donkre vlammen; eer ik 't weet, silhouetteert mijn hand een haas, die eet met mumm'lend mondje…

'k Hoor, hoe met gouden lijst de schilderij onhoorbaar zegt, terwijl ik sta te kijken: 'Ik hang in 't niets, zelf niets dan schijn van eiken, van weiden en van wolken, zee en hei; Brahmans gedachte heeft bereikt in mij, wat in uw werklijkheid hij wou bereiken. Met kosmisch Zelfgevoel zal 'k u verrijken;…

Om één jaar jong te zijn, gaf 'k ziel en God, Ik, die geluksdorst met ekstazen les: Ja, ja stompzinnig ergens in de Nes Met dronken prolen slaan de boel kapot, Dan met een meid naar bed, en van genot Schreeuwen en schreeuwen doen, een keer of zes: 'K zou Brahman, vond ik Mephistopheles, Zelfs ruilen voor Jehova Zebaoth. En deze wens, die…

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Mooi meisje, dat met koelwit bruidsgewaad Verlangt te ontveinzen de heetdronkre gloed, Die onbewust haar slankheid stralen doet En uit de glans van 't haar en de ogen slaat, Nu voelt ze alsof ze, een uitverkoorne, gaat, Zij zij alleen, 't Geluk-zelf te gemoet: Haar eigen huis, haar man, zo knap, zo goed, Nobel en ridderlijk in woord en daad…

Bloedplassen, trots het zonlicht levend rood, Zag 'k wijd vervloeien tot de horizont; Uit lang gespleten, geel ett'rende wond Walmde wee-zoete reuk, als van de dood; En 't leek, alsof een bloedstraal opwaarts spoot, En onbeweeglijk hing boven de grond: De droppels sidderden, helrood en rond, Gestold tot blad'ren aan de beukeloot. De zon…

Blond kindje speelt piano. Plechtig staan, Als was 't een kerk, twee kaarsen. 'T is, als ragt 'T verleden blauw nevelend op, en tracht Naar lichte kring van 't Nu terug te gaan. Als kwam 't van ver, hoor 'k de oude stukjes aan, Waar zalig Mozart's kindervroomheid lacht, En uit berijpte grasjes, rits'lend zacht, Zilv'ren getinkel glipt…

Wie ooit in zee zwom, en over hem goot Een storm ontzetting; en de golven slaan Over hem; maar hij - hij wil niet vergaan: In hem stormt 't leven, en hij wil niet dood; En met zijn armen mokert hij de oceaan, En met zijn benen trapt hij weg de dood. Hij voelt zich zelf voor 't eerst in 't leven groot; Zij beide, klein, laten hem levend gaan…

'K voel mij de mens niet meer dan 't dier verwant: Mijn voortijd eer 'k in kunstige infuzoren; 'K vervloei, hen ziende, in schem'ring vreemd verloren, Waaruit tot mijn ziel Brahman is ontbrand; De vonkjes eer 'k, uit wier heilig verband Ik ben, een vlam, meer dan hun som, geboren, Zoals een Boeddhabeeld, dat als een toren Over de wereld…

Ja, één keer nog je leven overdoen, En dan op 't toekomst-richtend oogenblik Nalaten dat gebaar, dat woord, die blik, Die reis, die brief, die daad, die vraag, die zoen, Zóó, dat een niet begrepen vizioen Je zou weerhouden door plots'linge schrik, Doordat in 't Nu van 't eigenmachtig Ik Waarschuwend school 't praeëxistente Toen: Dan…

Ben ik het zelf? Moe evenwichteling, Kroop uit tricot mijn vergeefs len'ge geest, Zoals naar 't donker kruipt een oud, ziek beest, Naar druipsteengrot van koele herinnering: Vol echo's was 't, metalen tinkeling; En wat ik hoopte als jongen, daar herrees 't, Zodat 'k vergat, wat 't leven was geweest En zijn zou, als 'k weer naar de wereld…

't Is nacht. 'k Zit op de hei. Nergens geluid. Over me staat, als transparant kristal rondom een oude berggod in zijn hal een halve bol van stilte, die me omsluit: 'k hoor, hoe heel ver een lang gillende fluit een tunnel boort; mijn berg kraakt overal. Een blaf, ginds, hakt een gat; en recht en smal knapt een spleet open, tot mijn oor hem…

En als de storm 't zwiepende weefgetouw Vastmokert op nachtlijke vastelanden, En wereldzeeën blauw en goud doet branden Onder zijn spoel, een streep van goud en blauw, En dan voor de ingang van cyklopenbouw, Een berg elk rotsblok met duiz'lende wanden, Tot groet aan morgenzon met trotse handen Zijn regenboog zich omsjerpt, hel op grauw -…