Alle inzendingen van J.A. Dèr Mouw

Zwevend op winden waait de zee door 't duin, En 't zout blijft achter in 't diep-koele zand; Geen bloemengloed, geen groen van sapp'ge plant Kleurt 't bleke egaal van vér-zichtbare kruin; Maar 't water, neerfilt'rend, doet, tuin naast tuin, Laaien van tulpenrood 't wijdvlammend land, En ruist als bossen op, tot waar de rand Vaal is…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

Dan denk ik aan 't konijntje, dat ik zag Als kind vóór Sint Niklaas achter het glas Van dure speelgoedwinkel. O! dat was Zo'n prachtig beestje, grijs en wit; het lag Gezellig in zijn mandje in mooi-groen gras; En als 'k van school kwam, bleef ik iedre dag Staan kijken, bang, dat 't weg zou zijn. En, ach! Eens was het weg: en toen begreep…

God zou de ziel vergodlijken door smart? Die dàt zei, was een spotter of een gek: Wie wast 't onreine blank met klev'rig pek, En bleekt met nacht 't diep ingezogen zwart? Neen, smart veredelt niemand: smart verhardt. Stinkende mestvlieg werd ik, die op drek Aas van het gore en vunzige, en bevlek Met vuile spot 't mooiste van 't mensenhart…

Blond kindje speelt piano. Plechtig staan, Als was 't een kerk, twee kaarsen. 'T is, als ragt 'T verleden blauw nevelend op, en tracht Naar lichte kring van 't Nu terug te gaan. Als kwam 't van ver, hoor 'k de oude stukjes aan, Waar zalig Mozart's kindervroomheid lacht, En uit berijpte grasjes, rits'lend zacht, Zilv'ren getinkel glipt…

IV Een Feuerzauber, toen. – Hem overwint Geen helden-Wälsung, zelfs mijn liefde niet: ‘K voel de as nog, die ‘k de nachtstorm waaien liet Over de heiden, waar zij speelde als kind. Was ‘t een apotheoze? Of was de wind, ‘T weerlicht, de wereld één schreeuwend verdriet, Dat in extatische Walkürenritt De dode zocht, tot waar waanzin begint?…

Als koel in 't groen baden mijn brandende ogen, En, stadsgevang'nen, wijd zwerven door 't ruim, Komt vlokkend op de wind, als gorig schuim Uit een riool, het stadslawaai gevlogen; Twee wolken stuiven aan, ineen gezogen Door stinkende auto die, rollende fluim, Op 't stof, dat wegbolt, in kwaadaard'ge luim De stad, immense zieke, heeft uitgespogen…

En golvend in mijn Brahman, diep en koel, Zal 'k naar Zijn wet ons beider glorie eren, En, noctiluca, vroom fosforesceren Met vonken kunst en eeuwigheidsgevoel; En slaat smartelijk mij Zijn golfgewoel, Ik weet: de schok zal zich tot vlam verkeren; Tot trots in Brahman zal dat vuur verteren, Wat bleef van angst om Noodzaak zonder Doel. Want…

Groteske kunstenmaker, opgestegen In 't cirkus Wetenschap naar slappe draad Van logika, danst ijv'rig en kordaat De mensengeest om Waarheids liefdezegen; En, gracelijk jonglerend akrobaat, Houdt hij aan puntige apperceptiedegen Het kennisfruit, het voze, aaneengeregen, Of zich Haar sterrentrots verbidden laat. Telkens in lege wanhoop neergezogen…

Ja, één keer nog je leven overdoen, En dan op 't toekomst-richtend oogenblik Nalaten dat gebaar, dat woord, die blik, Die reis, die brief, die daad, die vraag, die zoen, Zóó, dat een niet begrepen vizioen Je zou weerhouden door plots'linge schrik, Doordat in 't Nu van 't eigenmachtig Ik Waarschuwend school 't praeëxistente Toen: Dan…

Lang rolt, een bol van klank, de knal van 't schot, Bonzend van wand tot wand, 't gebergte rond: Het dier, door 't vals onzichtbare gewond, Kruipt, om de rand, in scheef verlichte grot; En pijnlijk trekt hij met verbrijzeld bot, Hinkend, een smal rood streepje over de grond; Diep, ver van 't bos, waar hij zijn voedsel vond, Daar gaat hij…

I Soms vraag ik nuchter: Is 't misschien een waan, Wanneer ik denk, ik ben Brahman's profeet -? Herleeft in mij, zonder dat 'k zelf het weet, Een zon- en regentov'rende shamaan? Of doe ik aan mystiek, noem 'k mij brahmaan, Omdat het literair staat en gekleed? En preek ik koketterend van mijn leed, Omdat het hoort bij 't dichterlijk…

En als de zon voor de uittocht uit haar zaal Zich peinzend-artistiek staat te draperen, Of zo -, Of zo -, en groenig irizeren De feeërieke zomen van haar shawl, En ongeduldig de avondster 't portaal Ingluurt, of 't nog niet klaar is, dat proberen, Hoe 't grootst effekt zal zijn van mooie kleren, En maar vast waagt zijn blauwfonk'lend signaal…

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Vizioen, hoe handen woelen in de wrong Van vuurrood haar, en, twee hong'rige honden, Zoeken op vrouwelichaam, waar ze vonden Het heerlijkst vlees - hier - daar - met gulz'ge sprong, En door de hersens 't bloed dreunt als een gong, En tanden, wreed, het druipend tandvlees wonden, En de uren smelt tot dropp'lende sekonden Half bewust'loze…

'K voel mij de mens niet meer dan 't dier verwant: Mijn voortijd eer 'k in kunstige infuzoren; 'K vervloei, hen ziende, in schem'ring vreemd verloren, Waaruit tot mijn ziel Brahman is ontbrand; De vonkjes eer 'k, uit wier heilig verband Ik ben, een vlam, meer dan hun som, geboren, Zoals een Boeddhabeeld, dat als een toren Over de wereld…

Schomm'lend weegschaaltje, ritselt de libel Boven het zomers-broeiende moeras: Op smalle strookjes van blauwglinstrend glas Verschiet 't groen streepje, als een vonk zo snel. Hij zit. Het knappen van een waterbel Klinkt als een paukenslag dwars door de bas Van 't kevertje, dat rondzwerft over 't gras Bij 't ijl tink'len van 't blauwe…

Als de luchtschipper, mee met de wolken, Drijft boven de bergen, En, hoger nog, opstijgt in 't licht, Ziet hij dan de aarde nog Met menselijke ogen? Zoekt hij het huis waar hij werd geboren En de lieve bosschages En de voetstappen naast de zijne Aan het strand van de zee? Neen toch; onder hem kent hij Alleen bergschaduwen, spiegels van…

Grottenpaleis van nachtlijke Sibulle Stond zwart voor 't oosten; fakkelvlammen deden Flikk'ringen vliegen langs scherpkant'ge treden Van trap in plots'ling blauwe vestibule. En zichtbaar achter transparante tule, Die van 't terras fosferde naar beneden, Wezenloos, groenig wit kwam aangegleden De maan, bewusteloze somnambule; En stond…

Dan lachte zij: O jou geleerde ! Wat Weet meer dan ik van 't Brahman zo'n brahmaan? Het is mijn thuis, ik kom er net van daan, De Schone Slaapster van jouw Lotusstad. Stil leg ik in de ziel je heel mijn schat Van zelfgeschouwde God, geen mensenwaan: Hoor, nu ik wakker ben, mijn fluist'ren aan, Niet 't plechtigst org'len van de Oepanishad…

En als de storm 't zwiepende weefgetouw Vastmokert op nachtlijke vastelanden, En wereldzeeën blauw en goud doet branden Onder zijn spoel, een streep van goud en blauw, En dan voor de ingang van cyklopenbouw, Een berg elk rotsblok met duiz'lende wanden, Tot groet aan morgenzon met trotse handen Zijn regenboog zich omsjerpt, hel op grauw -…

'T aardoppervlak zie 'k als een schedelhuid: Zweetstralen, sijp'len stinkende rivieren, Waarlangs vuil-groenig roos en schimmel tieren; Gebergten schurft steken er boven uit; Mens-luizen, in hun nesten meest op buit Rondkrauw'lend, zie 'k land'lijke blijdschap vieren. Verpletterd soms, als 't trekken van wat spieren De rotsen storten…

'K hoor, hoe met gouden lijst de schilderij Onhoorbaar zegt, terwijl ik sta te kijken: Ik hang in 't niets, zelf niets dan schijn van eiken, Van weiden en van wolken, zee en hei; Brahman's gedachte heeft bereikt in mij, Wat in uw werklijkheid hij wou bereiken. Met kosmisch Zelfgevoel zal 'k u verrijken; Zink door mijn schijn in 't Wezen…

Ver, ver - in droom - Ik hoor mijn jagerskreet Gillen door 't woud, als toen mijn arm de knots, Moordend door steenklomp, met machtige bots Op 't hunk'rend roofdier, bloedig voedsel, smeet; 'K voel mijn verleden, toen 'k, druipend van zweet Na donk're worsteling in holle rots, 'T bedwongen wijfje - vroegste mannentrots - Hijgend van…

Doornig van wrok staat somber, dor en grauw De distel van mijn ziel, stug-hard als hout, En in mijm'rende zelfmarteling houdt Hij vast de verre herinn'ring, wreed en trouw, Hoe eens zijn jeugd herhaalde 't hemelblauw En 't zeeverschiet, van 't hoge duin geschouwd; En nu, verschroeid en stukgestormd en oud, Kronkelt zijn wanhoop in stek…

Al wat ik dacht - geloofde je - was waar, En goed was alles - vond je - wat ik dee. At Merlin's feet the weary Vivien lay: Jij zag in mij de Wijze Tovenaar, En 'k aaide, zelf al grijs, je roodblond haar, En 't leek dan, ik werd jong weer, en ik glee Naar 't paradijs op rode morgenzee. Dan zie 'k ook jouw kist staan, zwart, op de baar.…

Doorschijnende halve bol van nevel, ligt Over het kerkplein, ied're lamp een maan, 'T elektrisch violet; schaduwloos gaan De mensen, zwart het lijf, vreemd wit 't gezicht; De toren als een vinger opgericht Uit lage schemering van mensenwaan, Teruggetrokken en afwijzend, staan De middeleeuwen naast 't elektrisch licht. Zoekende lopen…

Maar dan - want nooit kan sterven, wat eens diep, Diep uit tijdeloze afgrond van mijn Wezen Naar 't golvend vlak van 't schijn-Ik is gerezen, Maar 't zinkt naar de oorsprong, waar het heilig sliep, Tot verre^herrinering het wakker riep Naar schomm'lende balans van hoop en vrezen: Dus vind ik 't, als 'k van 't leven ben genezen, Dat wereldschijn…

'K zag de aarde zwenken op 't planetenbal, En achter haar wapperde groen en breed Het witomzoomd fluweel van 't slepend kleed, En luchtig woei 't kant van zijn golvenval; Zelf zong tot dansmuziek ze orkaangeschal, En, uit het wolkend zwart van haren, reet Bacchantisch zij de naalden los en smeet 'T rinkelend goud door wijddav'rend heelal…

De mensengeest, zei 'k? Ja, was dat maar waar! Iedere geest danst op zijn eigen koord; Dat de een, rechtlijnig eenzaam, de and're stoort, Die kans is klein; voor botsing geen gevaar: Ze dansen naast en om en langs elkaar, Elk door zijn eigen gratie zo bekoord, Dat hij de roep van de and're artist niet hoort, Die aandacht vraagt voor zijn…