Alle inzendingen van J.A. Dèr Mouw

'K sta naar 't schitt'rend oranje in 't west te kijken: Als fijne, zwarte tralies staan de abelen; De blaadjes schijnen met het licht te spelen, Om 't op te vangen, als 't er door komt strijken. 'K zie om: het amethyst in 't oost verdelen In trossen blauwe-regen diepgroene eiken; Aan de ogen, vol topazenglorie, lijken De abelen trilgras…

IJlende trein schijnt, trillend, stil te staan, En 't is, terwijl ik kijk droom'rig door 't glas, Of heel de wereld machtig stelsel was Van reuz'ge rad'ren, die onhoorbaar gaan, Met blauw-saffieren velgen, plas naast plas, En smal-smaragden spaken, laan naast laan, En brede, gouden spaken, graan naast graan, Went'lend om verre toren,…

Als 'k aan een brief van wie ik liefheb, smul, Verleng door kleine hapjes ik 't onthaal: Mijn ogen likken zuinig ied're haal, Ied're misplaatste punt op, ied're krul; Met een gedachte aan mij, een glimlach, vul Ik 't wit tussen twee letters, en 'k vertaal Een inktkladje als een half beschaamd signaal, Dat - als de pen - het hart vol…

Zo leek je dan jouw aardse zwaarte lichter In 't ijle, koele denken; de verwijding Van knellende horizon werd een bevrijding; Op 't donker ginds scheen hier het lichte lichter. Jij dacht je boven 't mensenleven dichter Bij de eeuwigheid; toch was 't een voorbereiding: Zo moest - vervulling van mijn eerste wijding - 'T kind-in-jou groeien…

Mooi meisje, dat met koelwit bruidsgewaad Verlangt te ontveinzen de heetdronkre gloed, Die onbewust haar slankheid stralen doet En uit de glans van 't haar en de ogen slaat, Nu voelt ze alsof ze, een uitverkoorne, gaat, Zij zij alleen, 't Geluk-zelf te gemoet: Haar eigen huis, haar man, zo knap, zo goed, Nobel en ridderlijk in woord en daad…

'T is of van de aard recht naar 't Eluzion Een schipbrug door Giganten is gebouwd. Neen: 't is een springplank van geelflikk'rend hout; Ginds ergens hangt, die hier de aanloop begon; Ik zie duid'lijk, dat 't spits toepuntend goud Uitsteekt buiten de kromme horizon; Onzichtbaar naast zijn helle roof, de zon, Is de Gigant, die vallend vast…

Maar 'k danste 't liefst volgens wiskund'ge wet: Door 't x-y-vlak zwierde ik horizontaal, En dan met lucht'ge sprongen, vertikaal, Zweefde als een mug ik op en af langs z; Zich weven zag 'k uit schimmig lijnennet De oneindigheid tot kronkel van spiraal: Het teken van de almachtige integraal Heb 'k, toov'naar, steeds met trotse krul…

II Zij zit naast me, en ik aai ‘t gevlochten haar, ‘T hartstoch’telijk rood, voor mij gevlochten, blond; En ‘t gladde strijk ik gladder met mijn mond, En zijn metaalreuk ruik ik, diep en zwaar. Zo ruikt het uit vers-omploegde grond, Als over wachtend land ‘t prachtig gebaar Van gaande zaaier, machtig tovenaar, Zon, aarde en wolken oproept…

I ‘T is winternacht. – ‘K zit in mijn oude stoel. – Een thürings landschap zie ‘k, waar ‘t avondlicht Scheef op hellende korenvelden ligt; Hier, onder mijn veranda, wordt ‘t al koel. Net Mendelssohn: een zoet en warm gevoel Van smeltend, week verlangen: ‘t is als richt Zich jongensmijm’ren naar het vergezicht Van liefde, stil-heerlijk geweten…

Mooi meisje, dat met koelwit bruidsgewaad Verlangt te ontveinzen de heetdronkre gloed, Die onbewust haar slankheid stralen doet En uit de glans van 't haar en de ogen slaat, Nu voelt ze alsof ze, een uitverkoorne, gaat, Zij zij alleen, 't Geluk-zelf te gemoet: Haar eigen huis, haar man, zo knap, zo goed, Nobel en ridderlijk in woord en daad…

De gele wolken werden langzaam rood. Dan dacht hij: Nu begint zonsondergang; En keek weer naar de zwaluwen, die zo lang De zon nog konden zien. En dikwijls schoot De angst door hem heen: Eenmaal gaat moeder dood, Hoe moet het dan? - Eens voelde hij bij zijn wang 'T laag rits'len van een vleermuis, en werd bang Toen hij hem van dichtbij zag…

J'aime le son du cor - De Pyrenaeën, Door sneeuw witpuntig en breedzwart door pijnen, Zag 'k flikkeren door zilv'ren Paladijnen Onder de wolken, boven moorse armeeën. En rotsen, door scheurende bossen, gleeën En 't leek de maat van zware alexandrijnen - Neer op 't verraad in bloedige ravijnen Door worp van velen, wein'gen, van hen tweeën…

En 'k las van Titurel en Parcival. - Nog dreven om de toppen nevelvlokken; Voor heil'ge tocht hoorde ik de kloosterklokken Hun vroomheid sprenk'len door nog duister dal; Ik zag, hoe flikkerende pantsers trokken De helling af, zilveren waterval, En, lange rivier van choraalgeschal, Golvende pijen achter pelgrimsstokken; Banieren zag '…

'k Zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

Langs 't meer schitterde 't vuurwerk, knal na knal: De plots'ling blauwverlichte bergen schrokken, Toen om hun scherpe toppen donderblokken Versplinterden tot klankbonken naar 't dal; En gouden-regens klommen naar 't heelal, Naar de aarde wierp clematis paarse klokken; 'T leek of apotheozen samentrokken Om ons, brandpunt van dubbel hol…

Stuk gruiz'len, 't strand op, van de horizont Groenglazen bergen tot wolken van kralen; Veilig in duisternis van kalken schalen Woont 't weekdier, vast aan nooit bewogen grond. Sidderingen, die tot zijn diepte dalen, Hij voelt ze niet, verdiept in pijn van wond: Zijn teerheid bloedt parels, die, klein en rond, De ronde zee, immense paarl…

III Neen, ‘t was geen Menselssohn, geen teer verhaal Van hoe een jongen en een meisje smachten: Opschreeuwden, triomfeerden, psalmden, lachten Violen, koper, orgel en cymbaal. Brünhilde’s adem is ‘t, die ‘k ademhaal: Haar jonge kracht, haar gretig lichaam trachten Niet af te weren, wat ze heet verwachtten, ‘T uit ‘t wereldhart opwagn’rend…

Van alle dieren houd ik, maar een hond! Tot in mijn ruggenmerg snerpt scherp zijn blaf. Trouw uit karakterloosheid, sluw en laf. Tot in mijn keel ruik in zijn stand. Hij piest tegen elk ding, ellendeling verpieterde proleet, verslapte decadent die Barzoi heet. En 't spijt me zo, dat ik me niet vergis en zelfs zo'n stinkend piesbeest Brahman…

Of de aarde een sterrenhemel schijnen wou, Sidderen zonnestelsels, fijn gesteeld: En ied're graspluim is een sterrenbeeld, En als een Melkweg hangt die streep van dauw; 'K zie, als ik 't hoofd eerst zo, dan anders hou, Hoe rode Mars oranje Sirius speelt, En hoe, knipogend, 't groen zijn gunst verdeelt Naar 't geel en 't violet van achter…

Langs Griekse beelden torst een oude vrijster Achter mooi groene blouse haar dubb'le toren: De Zeuskop kan maar matig haar bekoren, De Mouzageet bewondert ze ook niet bijster; Tot, plots, ze een roep, zoetlijk als van een lijster, Van tussen 't groene heuvelpaar doet horen, De jongen ziend met in zijn voet de doren: 'Zo'n snoes! - Het wurm…

Als liefde van een aard'ling aan dorst randen De lichtgestalte van een hemeling, Je weet, dat zij tot nevelbeeld verging, Tot hoon rondom heet hunkerende handen: Zo dacht je dat, toen - lucht'ge zweveling - Je om mij de rust verliet van effen landen, Ik jou applaudisserend op liet branden, Verijlend zelf tot vlucht'ge neveling. Voor …

'K zie nu al hoe 'k, als jij gestorven bent, Zal zitten, kijkend naar je stil gezicht; Wel vol verleden, toch pijnlijk verlicht, Dat jij ten minste geen verdriet meer kent. Mijn handen zullen, vroeger lang gewend, Van zelf aaien je haar, waar levend ligt, Als vroeger, nog het diep glanzende licht, Dat uit de dood mij jouw vergeving zendt.…

V Vuur, aarde, wind, ik haat ze. O God, mijn haat Tegen het vuur dat, lang afgunstig, vrat Het glanzend haar, dat ik heb liefgehad, Als koper rood, en teer als herfstragdraad. ‘K haat de aarde. – Haar metaalreuk, de eeuw’ge, slaat Omhoog: hoe kort kuste ik ‘t roodblonde glad? En de onverschill’ge, die geen eerbied had, De wind, die deed…

Mij, die jou naar mijn hoogten heb gered, Toen, 't vallen zoekend, je angstig toch bleef hangen Boven de diepte aan ranken van 't verlangen, Het taai wort'lende - mij noem jij koket? Je dacht, ik spon mijn draden tot een net, Om de eendagsvliegen van de geest te vangen? Je dacht, mijn armen waren gift'ge tangen, Die 'k spin, in 't moegesparteld…

't Is nacht. 'k Zit op de hei. Nergens geluid. Over me staat, als transparant kristal rondom een oude berggod in zijn hal een halve bol van stilte, die me omsluit: 'k hoor, hoe heel ver een lang gillende fluit een tunnel boort; mijn berg kraakt overal. Een blaf, ginds, hakt een gat; en recht en smal knapt een spleet open, tot mijn oor hem…

Spreek, Vlugge Wolf, broeder met 't blonde haar, Ontdekte uw speurend oog de bleke mannen, Die, sluipend door de golvende savannen, Ons trachten te verstrikken in gevaar? Uw rode vriend, de Machtige Adelaar, Kan uit zijn ziel de angstige vrees niet bannen; 'T is om uw skalp, dat ze allen samenspannen; Mijn geest is somber en mijn hart is…

Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn; Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken. Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn, Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken: De ronde schaduwen kruipen op, en zakken Plots'ling, alsof het grote vliegen…

Ik wenste toen een oudgraaflijk kasteel, In 't midden van hoog beukenbos met uilen En grafruïne, zwartbegroeid de zuilen, Scheef elke schacht, gebarsten 't kapiteel; Twee leeuwen, door oud mos vaalgroen en geel, Spalkten naast de ophaalbrug hun drakenmuilen, En uit het maanlicht kwam de herfststorm huilen Door puin van gang, vol rits'lend…

Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust, Dat hij zich, wereld, God, zelfs haar vergeet, Hij zoekt, zonder dat zijn ekstaze 't weet, De vredige eenheid van wensloze rust: Zo moest jij, maar nu denkend, klaar bewust, Achter 't wiskundig weefsel van mijn kleed - Paillet van ster en lach op nacht en leed - Vinden het hart, waaraan je…

De ontzetting soms, ver, uit de diepste schacht Van de erfenis, als de avondschemering Naar dageraad van tijd de herinnering Terug doet flikk'ren van mijn voorgeslacht: Ik ruik de bloed'ge wet van 't: Sterf of slacht, Wanneer mijn ogen, wijd, de tinteling Van 't laatste licht opzuigend, ieder ding Zien als een dreiging van vijand'ge nacht…