Alle inzendingen van Guido Gezelle

Geen één blad op de bomen! Af is alles; vóór de vlagen gevallen onder voet en van de winden weggevaagd, het schilderschone aanschouwen, dat het bonte najaar draagt: noch wit en zijn, noch groene meer, de scherpe dorenhagen. ‘k Zie heinde en verre, deur end deur de velden nu, de kerken, de huizen en de hoven staan,…

Een schalkaard had een bie gevaân en hield ze bij haar vleren: "Kom hier! - hij zag een jongske staan! - kom hier mijn knappe kerel! Hier heb ik zulk een schoon fatsoen van beestje, ik wil ‘t u geven: pas op maar van ‘t niet dood te doen, en laat het beestje leven. Kom aan; je hand; doe toe, ‘t vliegt weg; doe toe want ‘t gaat ontsnappen!"…

Ach, hemellawerke, waar zit-je gij dan zo luide en zo lange te preken, waar dat ik met de ogen niet achter en kan, al hebbe ik zo dikkens gekeken? o Mocht ik u volgen en, vleriken aan, lijk gij, in de hemel, de hoge, te choore met de andere veugelen gaan, en vluchten de mensen hun ogen! Dan zonge ik, o vogel, en schaterde ik blij,…

Het jaar is uit- en tenden geleefd: van al zijne oude ellenden en heeft de last het ons ontgeven; het nieuwjaar heeft, van heden af aan, voor elk ende een, een schrede gedaan: wie zal ‘t tot tenden leven?…

Hei da, lieve dreupel water, zijt gij helder toch en schoon, in uw hemels lichtgeschater en uw diamanten kroon! Rood en blauw en groen en geluw, peers en purperwendigheid siert, in onderling gespeel, uw pinkelende uitwendigheid! Hei da, heldere lichtkrystalle, diamanten waterding, moet ge op de aarde nedervallen…

De zwarte dorenhagen, eindlijk eens, met jeugdig groen deurstoven, het blijde jaar beloven. Nog onlangs, op de tuin,daar was het sneeuw, al dat mijne oge ontmoette: nu bloeit en riekt hij zoete. o Zomerdorenhage, willekom; en, met de oostermorgen, laat weg de winterzorgen! Kom, bouw nu vogelnesten, blij genoeg, en wacht niet tot ter…

Heel ‘t westen zit gekibbelkappeld, gewaggelwolkt, al hil en dal; ‘t zit blauw en groen en geluw g'appeld; te morgen nog volstormde ‘t al, en stille is ‘t nu! De zonne, aan ‘t zinken, doet hier en daar een splete blinken, en kijkt erdeure, nu en dan. Heel ‘t westen bleust en blinkt ervan...! Zo heerlijk is ‘t, als of er zoude…

De vlaamse tale is wonder zoet, voor die haar geen geweld en doet, maar rusten laat in ‘t herte, alwaar ze onmondig leefde en sliep te gaar, tot dat ze, eens wakker, vrij en vrank, te monde uitgaat haar vrije gang! Wat verruwprachtig hoortoneel, wat zielverrukkend zingestreel, o vlaamse tale, uw kunste ontplooit wanneer zij ‘t al vol leven…

Het zonnelicht is neergedaald en ‘t gaat bij andere lieden, verwacht en welkom-weer onthaald, de dag hun doen geschieden. Het morgent daar, het avondt hier, en wonderschoone verven zie ‘k wentelen in het westervier, en stille, stille sterven. ‘t Was rood eerst, helder peers weldra; en, blauw- en blauwerwendig…

(gyrinus natans) O krinklende winklende waterding met 't zwarte kabotseken aan, wat zien ik toch geren uw kopke flink al schrijven op 't waterke gaan! Gij leeft en gij roert en gij loopt zo snel, al zie 'k u noch arrem noch been; gij wendt en gij weet uwe weg zo wel, al zie 'k u geen oge, geen één. Wat waart, of wat zijt…

Als de appels bloeien, - de schone maand! - en 't gers, aan 't groeien, de wegen baant, de zoele winden zie 'k geren gaan en blommen vinden, die openstaan. Als, uit aan 't stromen, half bloed, half melk, zijn de appelbomen, zo een, zo elk; als weke zijde de takken blomt, dan ben ik blijde:…

Verse graven hier en daar, onbegersde moldebuilen, ziet men uit het kerkhof puilen, dit onzalig ziektejaar! Kinders, sprakeloos, gekist; ouders, al te vroeg gaan slapen, wonden die in 't herte gapen... deerlijk om herdenken is 't! Ach, hoe broos, hoe onbestand, onbewaarbaar is het leven, dat gij, Here, ons…

(Hom. Il. XVIII, 576) O! 't ruisen van het ranke riet! o wist ik toch uw droevig lied! wanneer de wind voorbij u voert en buigend uwe halmen roert, gij buigt, ootmoedig nijgend, neer, staat op en buigt ootmoedig weer, en zingt al buigen 't droevig lied, dat ik beminne, o ranke riet! O! 't ruisen van het ranke riet! hoe dikwijls dikwijls…

‘k Heb menig uur bij u gesleten en genoten, en nooit en heeft een uur met u me een enkle stond verdroten. ‘k Heb menig menig blom voor u gelezen en geschonken, en, lijk een bie, met u, met u, er honing uit gedronken; maar nooit een uur zo lief met u, zo lang zij duren koste, maar nooit een uur zo droef om u, wanneer ik scheiden moste, als…

De ramen staan vol heiligen, gemiterd en gestaafd, gemartelaard, gemaagdekroond, gehertoogd en gegraafd; die 't branden van het ovenvier geglaasd heeft in de scherf, die, glinsterend, al de talen spreekt van 't hemelboogs geverf. Doch schaars is herontsteken in de oosten het geweld der zonnevonke, en valt zij op…

Gebenedijd zijt gij en onder al de vrouwen, 't zij wie of waar dat 't zij, eerbiedig aan te schouwen; o Moeder Maagd, die Jesus draagt: eerbiedig aan te schouwen! Gebenedijd zijt gij, voor eeuwen uitverkoren, gij Moeder, ook van mij, daar God is uit geboren; o Moeder Maagd die Jesus draagt: daar God is uit geboren.…

De kerzelaar zijn trouwgewaad heeft aangedaan: vandage moet hij, meidag is ‘t, ter bruiloft gaan. Elk taksken is een priem nu, die, bewonden, wit, tot tenden, in een witte schee van blommen zit. Beruwrijmd, was hij schoon, wanneer de winter woei: veel duizendmaal is schoonder nu zijn blomgebloei…

Klap-klap-klap, m’n dertien duiven slaan hun vlerken, de ene op de aâr; klap-klap-klap, en henenschuiven doen ze, van mijn dak mij daar. Klap-klap-klap, ze spelevaren, rinkelrooiende, altemaal; klap-klap-klap, van harentaren ommenton, in éne haal. Klap-klap-klap, zij zijn daar weder; hoort ge vlug hun vlerken slaan?…

‘t Ligt alles weerom witgesneeuwd, zo wit als waar' ‘t een laken: hoe gaan Gods lieve vogelen nu aan ‘t daaglijks brood geraken? Ze vinken en ze kwinken mooi, ze schijnen wel tevreden, maar... Here, spaart uw vedervolk van ‘s winters eendlijkheden*! * eendlijkheden = narigheden die met de winter gepaard gaan…

De navond komt zo stil, zo stil zoo traagzaam aangetreden, dat geen en weet, wanneer de dag of waar hij is geleden. ‘t Is avond, stille... en, mij omtrent, is iets, of iemand, onbekend, die, zachtjes mij beroerend, zegt: '‘t Is avond en ‘t is rustens recht.' De bomen dragen gans de locht vol groen, nog onbestoven; en ‘k zie, zo…

Schuldeloos blommeke lief, dat op mijne weg ik ontmoete, laat mij een stonde bij u toch, laat mij een stondeke staan! Schuldeloos blommeke lief, zou immer een mens op u treden, u, die God zelve gepeisd, geschapen heeft ende gemaakt? Hij was uw schepper, Hij dacht, Hij schikte uwe blaarkes, Hij woef die blinkende krans om uw hoofd…

In de blanke lonken van de maan zat ik neergezonken langs de baan en ik schouwde verre met mijn oog schouwde naar een sterre daar omhoog en de sterre beefde en lonkte op mij* ‘t was alsof zij leefde en lonkte zij en ik zelve beefde en lonkte op haar peinzend dat ik leefde nauwelijks maar peisde dat ik daar zat daar omhoog waar die…

Hoor, 't is de wind, 't is de wind, 't is de wind, en zoekende zucht hij om ruste te vinden, overal rond, en en vindt gene, nooit : of hij de daken van d'huizen verstrooit, of hij de vliegende blâren doet ruisen, of hij de bomen daarboven doet buisen, of hij de torren hun toppen afwaait, of hij de malende meulenen draait, of hij de…

Heur' trompe steekt de koe: ze is moe van neerstig om te knagen; van lange, in ‘t jeugdig grasgewas, de zware eur te dragen; de zware eur, die, molkenvol, al bij de grond genaakt; die zwaait, die heur de tred belet, en ‘t lichaam lastig maakt. Ze steekt de trompe en tuit, om uit den meers te mogen komen, ter melksteê…

Als zorgen mijn harte verslinden, als moeheid van ‘s werelds getier; dan zoeke ik weerom de beminde, dan grijpe ik de oude brevier. o Schat ongevalster gebeden, brevier, waar, in ‘t korte geboekt, Gods woord, en Gods wonderlijkheden, nooit een ongevonden en zoekt! o ‘t Werk van gezetelde Pausen, wat zegge ik, Gods eigen beworp; o sterkte…

God, hoe kan de mens toch boos zijn, die maar U tot steun en heeft, en in ander goed getroost zijn als dat goed dat Gij hem geeft? o 't Mysterie zonder weerga, dat ik overal het goed, in mijn eigen als ik neerga, dat ik daar het kwaad ontmoet!…

Vlucht maar, vogels, koud en deerlijk is 't alomme vlucht en vliedt, voor de koude en voor de mensen, want de mens en mint u niet. Vlucht maar, of hij zal u schieten, met zijn roer, hij droomt daarvan: vlucht waar hij, met al zijn wijsheid, vlucht waar hij, niet aan en kan. Vlucht omhooge, en komt niet neder, eer gij streken…

't Is stille! Neerstig tikt het on- gedurig hangend wezen, waarop de weg naar 't eeuwige, in twaalf stappen, staat te lezen. 't Is stille en middernacht! Alsof ik blind ware, om mij henen, in donkere diepten schijnt het al verduisterd en verdwenen. 't Is stille! Niets te zien en niets te horen, - 't doet mij…

't Is nieuwjaar overal, 't zijn al weer nieuwe dagen, die rijzen in de oost, met 't jonge zonnelicht; al 't oude zij voorbij, en, vrij van alle plagen, zo weze uw levensloop voortaan weer ingericht. Dus wensen wij, die u van harte wel beminnen, dat 't nieuwgeboren jaar, vandage en elke…

De profundis! klonk de bede, De profundis! zuchtte 't huis, 't huis, en al die knielden mede, in godvruchtig stemgedruis. Uit de diepten roepe ik, Heere, hoor, ik bidde u, naar mijn stem! wil uwe oor te mijwaart keren, die om bijstand biddend bem! Sloeg gij al mijn zonden gade, Heer, wie 'n zou niet ondergaan? Neen, bij u daar…