Alle inzendingen van J.A. dèr Mouw

Op zee en wolkbank ligt een zelfde tint Van oud lood, dof beslagen, blauwig grauw; Daarboven kalkig wit, waarna het blauw Met langzaam vloeiende overgang begint. Geen horizon, geen streep van schuim, geen wind: Plots'ling lopen er banen, zonder vouw, Vol glans, als op de hals ligt van een pauw, Prachtig-glad lint naast evenwijdig lint.…

Wit hing en stil de dauw over de weiden. – Onwereldlijk, onwezenlijk, een schim, Stond, hoog, in ’t west wit licht boven de kim. – Niets werk’lijks was er meer, niets dan wij beiden. En op die heuvel, op die bank van ons, Boven de dauw, zaten we als op een eiland; En ’t wit doorschijnend licht, het witte weiland Leek stilte; en de stilte was…

Doorschijnende halve bol van nevel, ligt Over het kerkplein, ied're lamp een maan, 'T elektrisch violet; schaduwloos gaan De mensen, zwart het lijf, vreemd wit 't gezicht; De toren als een vinger opgericht Uit lage schemering van mensenwaan, Teruggetrokken en afwijzend, staan De middeleeuwen naast 't elektrisch licht. Zoekende lopen…

Klein kindje heeft verdriet, maar moeder laat Voor hem een mooi geel balletje in een kring Ronddraaien - en het schijnt een gouden ring - Aan een onzichtbare, elastieken draad; Dan met een hamertje op een gam'lang slaat Ze wijsjes, uit heel verre herinnering; En 't draaiend balletje en 't metaal-geting Leidt-af het kindje, en 't zingt en…

Soms zomeravonds, als ik 't oude huis Vol schem'ring, zonder mensen, binnenkom - Ik luister en ik weet niet recht, waarom - 'K ga naar mijn kamer. - 'K hoor nog net een muis. Uit groenig zwarte bomen waait geruis Door 't open raam. - 'K beweeg mijn ogen: glom Daar iets? - Een plaat. - Wonderlijk stil rondom De meubels. - 'K hoor in de…

Wie 't meisje, dat hij liefheeft, aait en kust, Dat hij zich, wereld, God, zelfs haar vergeet, Hij zoekt, zonder dat zijn ekstaze 't weet, De vredige eenheid van wensloze rust: Zo moest jij, maar nu denkend, klaar bewust, Achter 't wiskundig weefsel van mijn kleed - Paillet van ster en lach op nacht en leed - Vinden het hart, waaraan je…

Of de aarde een sterrenhemel schijnen wou, Sidderen zonnestelsels, fijn gesteeld: En ied're graspluim is een sterrebeeld, En als een Melkweg hangt die streep van dauw; 'K zie, als ik 't hoofd eerst zo, dan anders hou, Hoe rode Mars oranje Sirius speelt, En hoe, knipogend, 't groen zijn gunst verdeelt Naar 't geel en 't violet van achter '…

Dan lachte zij: O jou geleerde ! Wat Weet meer dan ik van 't Brahman zo'n brahmaan? Het is mijn thuis, ik kom er net van daan, De Schone Slaapster van jouw Lotusstad. Stil leg ik in de ziel je heel mijn schat Van zelfgeschouwde God, geen mensenwaan: Hoor, nu ik wakker ben, mijn fluist'ren aan, Niet 't plechtigst org'len van de Oepanishad…

Statig, tijdeloos triomferend, ligt Vlak bij me, en ver, 't egyptisch koningslijk; Ik voel me schuldig, dat 'k nieuwsgierig kijk Naar mysterie van vreemd-vermomd gezicht. Heerser van sphingisch wich'lend wereldrijk, Die uit verre gebergten had gesticht Ongenaakbaarheid tot het laatst Gericht, Buiten heiligschennend mensenbereik, Diep op…

'K hoor wat je denkt, al spreek je 't, kies, niet uit: Tot troost voor troostelozen sublimeert 'T verzet de diepe wens; zo fantazeert De dorre non zich om tot Jezus' bruid: Hij, voor wie 't huis van 't aards geluk zich sluit, Dat hij, bescheiden hunk'rend, had begeerd, Waant zich een God, die 't heelal savoureert: Leerde u dat zelf…

De laan in, uit westlijke wolkensluis, Stuwt-op ’t oranje licht; ’t gewelf van toppen Lijkt, vastgeklonken met fel kop’ren knoppen, Geelgroene naad van zacht hellende buis. Ik freewheel over licht; langwerp’ge droppen Trillen op ’t stuur; en ’k luister naar ’t geruis Achter me in ’t dorre blad, en naar ’t gedruis Bij sprong of droog geknap…

Het hele landschap heeft de zon vertaald: 'T aardappelveld in niet hoog artistiek, Maar deg'lijk proza; kleurige lyriek Geef 't koornland in een stijl, die vlamt en straalt; Episch in vorm, in kleur, in klank, verhaalt De eik van zijn zonneheros in epiek; De populieren zoeken 't in tragiek, Hoe op 't geen hoogstreeft, 't noodlot bliksemstraalt…

'T is of van de aard recht naar 't Eluzion Een schipbrug door Giganten is gebouwd. Neen: 't is een springplank van geelflikk'rend hout; Ginds ergens hangt, die hier de aanloop begon; Ik zie duid'lijk, dat 't spits toepuntend goud Uitsteekt buiten de kromme horizon; Onzichtbaar naast zijn helle roof, de zon, Is de Gigant, die vallend vast…

Groteske kunstenmaker, opgestegen In 't cirkus Wetenschap naar slappe draad Van logika, danst ijv'rig en kordaat De mensengeest om Waarheids liefdezegen; En, gracelijk jonglerend akrobaat, Houdt hij aan puntige apperceptiedegen Het kennisfruit, het voze, aaneengeregen, Of zich Haar sterrentrots verbidden laat. Telkens in lege wanhoop neergezogen…

Door raam van dorpskerk teek'nen beukentakken Schaduwen op 't verlicht, te smal gordijn; Door twee helblauwe spleten naast 't kozijn Scheren twee evenwijd'ge, gele vlakken. Ginds op de muur ligt fel de zonneschijn, Verdeeld door lijntjes in rechthoek'ge vakken: De ronde schaduwen kruipen op, en zakken Plots'ling, alsof het grote vliegen…

Zo, jongen, ben je daar? 'K heb lang gewacht. Neen, excuzeer je niet: ik had de tijd; Als achter me, ligt vóór me de eeuwigheid, En 'k wist, je kwam. 'K had 't zelf zo uitgedacht. Neen, mij is niets te klein: ik houd de wacht, Als 't wazig glansje langs een herfstdraad glijdt, En als de duiz'ling op kometen rijdt Door 't steilhellende…

Maar dan - want nooit kan sterven, wat eens diep, Diep uit tijdeloze afgrond van mijn Wezen Naar 't golvend vlak van 't schijn-Ik is gerezen, Maar 't zinkt naar de oorsprong, waar het heilig sliep, Tot verre^herrinering het wakker riep Naar schomm'lende balans van hoop en vrezen: Dus vind ik 't, als 'k van 't leven ben genezen, Dat wereldschijn…

'K voel mij de mens niet meer dan 't dier verwant: Mijn voortijd eer 'k in kunstige infuzoren; 'K vervloei, hen ziende, in schem'ring vreemd verloren, Waaruit tot mijn ziel Brahman is ontbrand; De vonkjes eer 'k, uit wier heilig verband Ik ben, een vlam, meer dan hun som, geboren, Zoals een Boeddhabeeld, dat als een toren Over de wereld…

Gemakk'lijk lig ik in mijn leuningstoel naast 't rode pluche van zonnig tafelkleed; Plancks quantenleer zou 'k lezen, maar 'k vergeet van mijn hier-zijn 't hoogst wetenschpp'lijk doel: want 'k zie een tulpenveld, vol gekrioel van lichte en donkre vlammen; eer ik 't weet, silhouetteert mijn hand een haas, die eet met mumm'lend mondje…

I Soms vraag ik nuchter: Is 't misschien een waan, Wanneer ik denk, ik ben Brahman's profeet -? Herleeft in mij, zonder dat 'k zelf het weet, Een zon- en regentov'rende shamaan? Of doe ik aan mystiek, noem 'k mij brahmaan, Omdat het literair staat en gekleed? En preek ik koketterend van mijn leed, Omdat het hoort bij 't dichterlijk…

Soms, plots'ling, door mijn Brahmanvrede heen, Schreeuwt als een stervend beest mijn oud verdriet: Een reuk, een landschap, een herinnerd lied Roept op naar 't leven, wat gestorven scheen. Dan mis ik wie ik liefhad meer dan een; Besef van eeuwige Eenheid gaat te niet: Mijn blik, door mens'lijkheid verduisterd, ziet Smartelijke gescheidenheid…

J'aime le son du cor - De Pyrenaeën, Door sneeuw witpuntig en breedzwart door pijnen, Zag 'k flikkeren door zilv'ren Paladijnen Onder de wolken, boven moorse armeeën. En rotsen, door scheurende bossen, gleeën En 't leek de maat van zware alexandrijnen - Neer op 't verraad in bloedige ravijnen Door worp van velen, wein'gen, van hen tweeën…

II Er is een poort - Twee kapen van koraal Zuilen omhoog: welvende bliksem spant Van top naar top zijn roodgetakte brand, Plots'ling koraal zelf, groeiend, straal na straal: Dat is de Lichtpoort Equatoriaal; Vlammende wonderboom aan elke kant En tovergroei van bliksem-slingerplant Strepen met rood het zeevlak, blauw als staal. Door die…

In 't meer, hier blauw als lucht, ginds groen als weiland, Vol vonken zon en langs gouden vegen Als boterbloemen en als gouden-regen, Ligt, tweede cirkel, 't kleurig stralend eiland: Want rhododendrons, paars als zomers heiland, houdt de oever tot juweelsnoer saamgeregen, En 't lijkt een kelk: tintelend trilt de zegen van 't licht, als…

Zoals een zaadpluis door een spinragdraad, De glinst'rende door 't glinst'rende gevangen, Een korte poos stil trillende blijft hangen, En dan langs lucht'ge helling opwaarts gaat, Zo kleeft de mensenziel zich vol verlangen Aan ijle broosheid van geluk, en haat De vlaag van 't lot, die stuk het spinsel slaat En voort haar jaagt tot nooit…

Ja, één keer nog je leven overdoen, En dan op 't toekomst-richtend oogenblik Nalaten dat gebaar, dat woord, die blik, Die reis, die brief, die daad, die vraag, die zoen, Zóó, dat een niet begrepen vizioen Je zou weerhouden door plots'linge schrik, Doordat in 't Nu van 't eigenmachtig Ik Waarschuwend school 't praeëxistente Toen: Dan…

'K hoor, hoe met gouden lijst de schilderij Onhoorbaar zegt, terwijl ik sta te kijken: Ik hang in 't niets, zelf niets dan schijn van eiken, Van weiden en van wolken, zee en hei; Brahman's gedachte heeft bereikt in mij, Wat in uw werklijkheid hij wou bereiken. Met kosmisch Zelfgevoel zal 'k u verrijken; Zink door mijn schijn in 't Wezen…

En nu 'k mijn mensenleed heb weggeschreid, En weer, en weer, en weer - nu 'leer ik rijzen Uit slik van werelddwarrel met gepeizen', En 'k zie, 't was alles hoogste Werklijkheid. Zo wil ik dan, genezen voor altijd, Mij zalig om mijn grootste droefheid prijzen, Die aan 't verganklijk Ik het Zelf kwam wijzen In vergezicht op de een'ge Wezenheid…

Er zit een schim, wanneer we als vroeger praten. Hij ziet ons aan; wij doen, als zien we hem niet; En de een kijkt steels naar de and're, of hij hem ziet, En de ander antwoordt met niet-merken-laten: We horen 't, als hij zwijgt hoe we eenmaal zaten, Net zo, maar anders; en verwond'ring schiet IJl door ons heen, hoe mensen ooit 't verdriet…

'K weet dat vlak bij me, in 't hart van God gedoken De grote liefden van mijn leven wonen: Daar staan ze, veilig, stil als anemonen, Door geen orkaan van 't oppervlak gebroken. Ik weet dat liefdewoorden, ongesproken, Het wonder van de Godheid rijker tonen, Dan perken van bliksemende Orionen, Tot tijdelozen uit Zijn kiem ontloken. Voor…