Tong Tong

Luister naar de klanken
van de Indische tong tong
uit holweerklinkende waringin
galmend als een gong
dreunend in het duister
luider dan een gamelan
van de dessa naar de kampong
voor een koempoelan

Een geur van sateh waait mij
uit de Oosthoek tegemoet
treft mij als een kris poesaka
van de gordel van smaragd
onbewust mijn ziel doorruisend
mysterieuze stille kracht
een moessonwind die zwijgend wacht
al zinsbegoochelend mijn hart

Maar mijn geheugen is een web
van wajang puti schimmenspel
van jappenkamp en bersiap
zonder verhalen uit de hel
van Ambarawa, Tangerang
van Kesilir tot Tjimahi
en het sadisme van Tjideng
drie jaar onder Japanse hiel

Veeleer verzwegen werd het woord
zelf meer gelezen dan gehoord
hoe was het land van herkomst
waar hun leven werd gesmoord
tot Indonesia "merdeka" sloeg
en Insulinde viel?
Twee vaderlanden in hun borst
maar één echt in hun ziel

... Oorspronkelijk gepubliceerd
in mei 2018.
Herzien op 21 oktober 2025
(de eerste strofen)

...de culturele erfenis van Ned.-Indië is doorspekt met zangerige Maleise termen, dankbaar object in de literatuur.

Een tong tong bijvoorbeeld was gemaakt van een uitgeholde boomstam. Hiermee gaf men signalen door, o.m. van dorp (dessa) naar dorpsgemeenschap (kampong). Bijvoorbeeld om bij elkaar te komen (koempoelan).

De waringin is een hoge vijgeboom, vaak gebruikt in sprookjes.

De kris is een dolk die de oudste zoon erft van zijn vader (kris poesaka).

Merdeka betekent vrijheid, de leuze waarmee de miljoenen van het ontwakende Indonesië moesten worden bereikt.

Bersiap (Wees paraat!) staat voor de heftige periode toen de geïnterneerden uit de kampen moesten worden bevrijd - en tevens beschermd tegen de massa's jonge nationalistische onafhankelijkheidsstrijders (pemoeda's) ...