Pisa inquisitie

Het Pisa-onderzoek heeft het bewezen
't is triest gesteld met onze
bloem der natie
vocabulaire verdampt door
woordhiatie
schrijfvaardigheid daalt door
gebrek aan lezen

Hun woordbeeld is een rohrschach-fluctuatie
geen inspiratie zonder concentratie
originaliteit wordt imitatie
met hun diploma's vol cijferinflatie

Ook maatschappijkritiek
lijkt uit de gratie
klimaatgespijbel beurzendemonstratie
men vreest, ondanks de arbeidsimmigratie
voor vreemdetalenmarginalisatie

't Is pijnlijk, maar als ik dat op
de kaart zie
denk ik dat ik dat heus toch niet te laat zie

Het laatste rijm stamt niet uit 't rederijk
het klinkt te vol, al staat het redelijk!

... Ter illustratie een klein fragment uit De Groene Amsterdammer van 8 december jongstleden
(met permissie):

Kimberley wil na de havo naar de pabo. Ze heeft veertig procent kans om daar uit te vallen, blijkt uit de statistieken. Niveau 3F, het eindniveau van de havo, heeft Kimberley onvoldoende voorbereid op het hbo.
Gebrek aan taalvaardigheid en aan leesmotivatie is dan ook een belangrijke factor voor studie-uitval op hogescholen, zo blijkt uit onderzoek van de Hogeschool Rotterdam.
Wie weinig leest, leert minder goed analytisch en kritisch denken.

Eerstejaars studenten hebben grote moeite de structuur van een tekst te doorgronden als ze lezen en zelf logische structuur aan te brengen als ze moeten schrijven. En lezen en schrijven is nog steeds de alfa en omega van academisch onderwijs.
Universitaire en hbo-docenten worstelen bovendien met de niveauverschillen waarmee de eerstejaars binnenkomen.
Op iedere school worden immers weer andere ‘schooleigen ambities’ gehanteerd, zoals de minister het noemt.

Dat er steeds minder boeken worden gelezen op school komt ook door de verandering van het schoolvak Nederlands.
Van een vak met inhoud werd het sinds de invoering van de Tweede Fase (in 1998) een VAARDIGHEDENVAK.
Dat betekent dat er veel wordt gedaan (denk aan presenteren, discussiëren, debatteren, peer feedback geven) en weinig wordt geleerd.
Leren is ook niet nodig voor het type vragen dat wordt gesteld op het schriftelijk eindexamen Nederlands.

Omdat de antwoorden objectief becijferbaar moeten zijn is iedere vorm van interpretatie of betekenis geven aan teksten daarin taboe. Zo hoeft dat ook in de rest van de schoolcarrière niet te worden aangeleerd.

In plaats daarvan gaat er veel tijd op aan het oefenen van de heel specifieke manier van lezen die in het eindexamen Nederlands wordt gevraagd: een vorm van lezen die bovendien niet aansluit bij wat er bij andere vakken of bij de studie nodig is, bijvoorbeeld met nadruk op argumentatiestructuur.

Het centraal eindexamen Nederlands is een berucht struikelblok, waar veel zwakke leerlingen op zakken en waardoor sterke leerlingen een cum laude mislopen.
Op het vwo is het laagste gemiddelde cijfer van alle schoolvakken dat voor Nederlands: een 6,2.
Ter vergelijking: voor wiskunde B is het gemiddelde een 7,0.

Dat zegt iets over de motivatie van leerlingen voor het vak Nederlands, maar het zegt vooral iets over het examen zelf.
Omdat het zo’n hobbel is, gaat er steeds meer lestijd op aan oefenen. Zelfs de schoolexamens, waarin andere aspecten van het vak aan de orde zouden kunnen komen, worden veelal ingericht met deze zelfde vorm van tekstverklaren zodat de leerlingen die nog beter kunnen oefenen.

Voor LITERATUUR
is er zo steeds minder ruimte. Het aantal beschikbare uren daarvoor in de bovenbouw halveerde in 1998 voor de havo en ging voor het vwo terug van 488 naar 140 uur.
Dat betekent dat niveau 4F, waarmee vwo’ers hun schoolloopbaan moeten afsluiten, moeilijk te halen is voor leerlingen die te lang
VERLEUKT LEESONDERWIJS
hebben gehad.

NB: Dit is het derde van vier artikelen over DE LEESCRISIS
waarin hoogleraar en letterkundige Yra van Dijk en docent Nederlands Marie-José Klaver onderzoeken waar de leescrisis vandaan komt, wat de gevolgen zijn, en wat er nodig is om het tij te keren.
Wat wordt er ondernomen om de leesvaardigheid van Nederlandse jongeren te verbeteren en wat werkt er wel en niet?
En waarom is lezen zo belangrijk?
In het volgende, laatste deel van deze reeks bespreken zij de hoopvolle initiatieven die er zijn om het tij te keren.
____________
Illustratie: De Groene Amsterdammer ...

Taalarmoede Achterstand Scholieren Analfabetisme

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.0 met 7 stemmen 73