Giordano Bruno

Op de Campo de’ Fiori
een geheiligde glorie
voor de beul en zijn Kerk:
brandende Bruno hun werk.

Volgens jou is alles één
en is daarbuiten niets.
Dat gegeven duurt eeuwig lang;
je beulen waren terecht heel bang

dat hun dogma’s zouden kwijnen,
hun dwaze leer verdwijnen.
Kennis bestrijdt het duister
en brengt ons licht en luister.

Kijkend door jouw bril
zien we jouw denken stralen.
Het (bij)geloof zal falen:
het is immers een gril.

... Giordano Bruno 1548 - 1600

'Alle dingen zijn in het universum en het universum is in alle dingen; wij zijn het en het is in ons; op deze manier komt alles samen in perfecte eenheid.'

'De stommelingen van de wereld zijn degenen die religies, ceremonies, wetten, geloof en leefregels hebben gemaakt.'

Giordano Bruno was priester, schrijver, satiricus, wetenschapper en vrijdenker die in 1548 werd geboren in Nola (in de buurt van Napels, Italië). Na een proces van ongeveer 8 jaar werd hij in 1600 in Rome door de rooms-katholieke kerk op de brandstapel gebracht. Zijn boeken weken op te veel terreinen af van de officiële leer. Ze werden dan ook door Rome op de ‘Lijst van verboden boeken’ (de ‘Index’) gezet. In 2000 bood de Kerk excuses aan voor de moord op Bruno. Rehabilitatie volgde echter niet; zijn leer bleef ketters.

Ketterse ideeën
Toen Bruno 13 was ging hij naar de kloosterschool van de Dominicanen. Deze orde heeft – onder meer vanwege steun aan de Inquisitie – faam verworven die misschien nog het beste kan worden weergegeven door de middeleeuwse woordspeling Domini canes = ‘de honden van de Heer’. Later trad Bruno uit de Orde en verbleef enige tijd bij de Calvinisten in Genève, maar ook deze verstootten hem wegens ketterij. In 1572 werd Bruno gewijd tot priester.

Als pantheïst met een wetenschappelijke interesse meende Bruno dat alle materie bezield is, van het kleinste plantje tot de hele kosmos. Hierbij nam hij een min of meer materialistische houding aan; de geest zit ín de materie en ín de natuur (zie voor deze positie ook mensen als Spinoza en Hegel). God en natuur zijn dus niet te scheiden van elkaar. Volgens Bruno is de zon niet meer of minder dan een ster en zijn sterren op hun beurt gewoon zonnen. Anders dan de Kerk meende Bruno dat het heelal oneindig is en er niet nog een extra oneindig principe – namelijk god – naast het heelal bestaat. God staat niet naast, maar IN de wereld. In een persoonlijke god geloofde hij niet, en al evenmin in de lichamelijke verschijning van zijn zoon Jezus op aarde. Bruno verdedigde zijn positie met de bewering dat zijn ‘wetenschappelijke’ aanpak niet in strijd was met de bijbel.

Maar zijn ideeën gingen veel te ver voor de toen al niet meer almachtige Moederkerk, die geteisterd werd door Reformatie, Humanisme, wetenschap en ketterijen. De Inquisitie voerde een terreurbewind om te redden wat er te redden viel. In reactie op het horen van de doodstraf, zei Bruno dan ook: “Misschien spreken jullie, mijn rechters, dit vonnis met meer angst uit dan waarmee ik het onderga.”

Wat precies de doorslag heeft gegeven in zijn veroordeling is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk was de optelsom van zijn ideeën voldoende bedreigend voor de officiële leer. Hoeveel mensen tijdens de Inquisitie zijn vermoord is onbekend, maar hun aantal (gedoden, gemartelden, verbannenen, gecensureerden) loopt waarschijnlijk in de miljoenen.
Op 17 februari 1600 werd Bruno op de brandstapel gezet. Een ijzeren pen door zijn mond en tong bracht hem tot zwijgen.

Niet vergeten
Helemaal vergeten is Bruno niet. In Berlijn onthulde de Giordano Bruno Stiftung in 2008 – samen met andere humanistische en vrijdenkersorganisaties – een monument voor de denker. Jaren daarvoor al werd in Helmstedt een gedenksteen voor hem geplaatst en op de maan is een krater naar hem vernoemd. Het meest bekend is zijn standbeeld in Rome. In 1889 werd dat op de plaats van de moord (het plein Campo de’ Fiori, Plein der bloemen) opgericht. Bruno staat met zijn gezicht gericht naar het Vaticaan. Dit werd de initiatiefnemers niet in dank afgenomen en de paus tekende protest aan. ...

Biografie van deze schrijver

Giordano Bruno; brandstapel; Inquisitie;

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5

3.0 met 4 stemmen 59