inloggen
voeg je netgedicht toe

Netgedichten

netgedicht (nr. 71.376):

Thomas Paine

Je ging naar de Amerikaanse koloniestaten.
Jouw “Common Sense” was (echt waar!)
grondslag voor de Grondwet daar.
Dat land gaf jij de naam “Verenigde Staten”.

Als Verlichte denker was je in Frankrijk
in ‘1789’.
Ook zette je (bij)geloof aan de dijk.
Je begreep de nieuwe tijd: prachtig!

Je droom: iedereen van onderdrukking vrij;
een open en humane maatschappij
zonder Meester of Slaaf. Het nieuwe getij
dat de wereld overspoelde, ondersteunde jij.

In de States werd je weggestopt, verzwegen;
je bent opgeborgen in vergetelheid.
Toch gonst je naam onhoorbaar allerwegen:
vrije mensenkinderen willen je niet kwijt.

Wellicht is er nog geen standbeeld voor jou:
Dus dit gedicht, opdat men je niet vergeten

... Thomas Paine leerde in Engeland de Amerikaanse politicus en Founding Father, Benjamin Franklin (1706-1790) kennen, die hem overhaalde om naar de Nieuwe Wereld te gaan. Amerika was de realisatie van de Verlichte idealen van vrijheid van denken en meningsuiting. Paine kwam daar in 1774 aan en werd staatsburger in de staat Philadelphia.

Het pamflet “Common Sense” (‘Gezond Verstand’) dat Paine daar begin 1776 anoniem (de censuur lag op de loer!) publiceerde, werd een bestseller. Het was een pleidooi voor onafhankelijkheid van het Engelse koloniale bestuur en speelde een beslissende rol in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsstrijd en Revolutie (1775-1783).
“Common Sense” werd ook de basis van de Declaration of Independence, de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring (1776) en Paine geldt dan ook als een van de Founding Fathers.

De Franse Revolutie en The Rights of Man
In 1787 keerde hij terug naar Engeland. Vanwege zijn opvattingen werd hij door justitie gezocht, maar hij wist te ontkomen en vluchtte naar Frankrijk. In Parijs raakte hij bevriend met gematigde revolutionaire filosofen als de Markies de Condorcet (1743-1794).
Tijdens de Franse Revolutie (1789-1799) verscheen zijn “Rights of Man”, “De mensenrechten” (1791). Zijn lofzang op de rechten van het individu op vrijheid van meningsuiting waar ook ter wereld, was een frontale aanval op de Ierse denker Edmund Burke (1728-1797), de grondlegger van het Europese conservatisme, die de Franse Revolutie fel bekritiseerde in zijn ‘Reflections on the Revolution in France’ (1790). Paine verweet Burke o.a. hardvochtigheid: ‘Niet één blijk van mededogen met de ellendigsten.’ (Burke is nog steeds populair bij neoliberalen, conservatieven en rechtspopulisten.)

Door zijn populariteit werd Paine gekozen in de Nationale Conventie, het Franse Parlement. Hij was tegen de onthoofding van Koning Louis XVI en keerde zich tegen de Jacobijnse Terreur (1792-1794) onder leiding van de Robespierre (1758-1794). Hij werd daar vervolgens zelf het slachtoffer van en kwam in de gevangenis terecht. Door een gelukkig toeval wist hij aan de guillotine te ontkomen; hij werd hierin geholpen door zijn medegevangene.

Religiekritiek en Het tijdperk van de Rede
In de gevangenis, ervan overtuigd dat hij zou sterven, schreef hij “The Age of Reason” (1794), een aanval op het christelijke geloof. Paine verwierp de bijbel onder meer omdat hij het bloedvergieten erin immoreel en niet te rechtvaardigen vond.
Hij ontmythologiseerde de bijbel en de openbaring: het is geen heilige tekst maar gewoon door mensen geschreven. Hij trok fel van leer tegen de inconsequenties, historische onjuistheden, onlogische redeneringen en alles wat hij als onzin beschouwde.
‘Het heeft geen nut deze zaak te verdoezelen of te proberen te slikken. Het verhaal voor zover ze betrekking heeft op het bovennatuurlijke heeft alle kenmerken van bedrog.’ Ook is zijn boek een felle aanval op de kerkelijke orthodoxie vanwege de onbarmhartige onderdrukking van niet-orthodoxen.

George Washington (1732-1799; generaal en opperbevelhebber van de koloniën in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, slavenhouder en de eerste president van de Verenigde Staten van 1789 tot 1797) en Napoleon (1769-1821) bewonderden hem, maar Paine mocht beide heren beslist niet. Hij beschuldigde Washington ervan hem verraden te hebben omdat deze geen vinger had uitgestoken om Paine te helpen toen die in Frankrijk gevangen zat. Bovendien had Washington volgens hem de revolutie verzaakt omdat hij de slavernij in stand had gehouden.

Zijn laatste jaren sleet hij in eenzaamheid; velen mochten hem niet vanwege zijn (anti)religieuze en vooruitstrevende denkbeelden. Na zijn dood in 1809 kwamen er niet meer dan 9 mensen op zijn begrafenis. Een paar jaar later werden zijn botten opgegraven om in Engeland te worden herbegraven. Sindsdien is zijn stoffelijk overschot zoek, al zijn er meerdere mensen die beweren zijn schedel te bezitten.

Rede en deïsme
“The Age of Reason” is een lofzang op de Verlichting en de Rede.
‘[Ik ben] (…) altijd een uitgesproken voorstander (…) geweest van de vrijheid van meningsuiting, hoezeer iemand ook van mijn overtuiging moge verschillen. Hij die dit recht ontkent maakt van zichzelf een slaaf van zijn huidige opvattingen, aangezien hij zichzelf het recht niet toekent ooit van mening te veranderen. Het meest formidabele wapen tegen vergissingen van allerlei aard is de menselijke rede. Ik heb nooit gebruik gemaakt van iets anders, en ik zal dat ook in de toekomst nooit doen.’

Paine was overigens geen atheïst, zoals zijn tijdgenoot Baron d’Holbach (1723-1789), maar een deïst, net als bijvoorbeeld Voltaire (1694-1778). Hij geloofde dat god overal is, maar zéker niet in de Kerk of enige andere institutie. Hij schreef: ‘Mijn eigen geest is mijn eigen kerk.’ Hij vond menselijkheid belangrijker dan geopenbaarde religie.
‘Ik geloof in de gelijkheid van de mens. En ik geloof dat religieuze plichten bestaan uit rechtvaardig handelen, liefdevolle genade en uit het streven onze medemensen gelukkig te maken.’

Paine’s actualiteit
Thomas Paine was een activist en revolutionair die steeds op de bres stond voor de rechten van de mens op politiek en sociaal terrein. Hij voelde haarfijn aan dat een nieuwe tijd was aangebroken. De Rechten van de Mens hadden de oude, feodale rechten ingehaald en naar de prullenbak verwezen.
Hij had zeer vooruitstrevende ideeën over sociale rechtvaardigheid. Met zijn plan voor een vorm van sociale verzekering, met name een ouderdomspensioen, was hij zijn tijd vooruit en is nog steeds actueel.
Hij was ook tegenstander van indirecte belastingen (nu de btw), voorstander van progressieve inkomstenbelastingen, verplicht (openbaar) onderwijs, landhervorming en een Volkerenbond die oorlog moest uitbannen.
Verder was hij verklaard tegenstander van de slavernij en botste daarover met George Washington. De zwarte slavernij werd in Amerika uiteindelijk pas in 1863 afgeschaft.

Paine schreef in 1795:
‘Hij die zijn eigen vrijheid zeker zou willen stellen, moet zelfs zijn vijand tegen onderdrukking beschermen. Want als hij deze plicht schendt, schept hij een precedent dat op hem zelf zal terugslaan.’

De Australische filosoof Peter Singer (geboren in 1946) - Australisch Humanist van het jaar 2004 - heeft aan de hand van deze uitspraak de “Thomas Paine test” bedacht. Hij past deze regel in 2004 toe op de toenmalige Amerikaanse president George W. Bush. ‘Bush, die zijn eigen vrijheid zeker wil stellen, moet zelfs zijn vijanden – in dit geval: islamistische terroristen – tegen onderdrukking beschermen. Want als hij deze plicht schendt, schept hij een precedent dat op zijn land zelf zal terugslaan.’ Het is duidelijk dat Bush niet door de test kwam.

Sommige politici kunnen, vóór ze handelen, het best eerst te rade gaan bij Paine. ...


Zie ook: http://www.janbontje.wordpress.com

Schrijver: Jan woordenaar Bontje, 17 juni 2020


Geplaatst in de categorie: individu

3.0 met 2 stemmen aantal keer bekeken 45

Er zijn 4 reacties op deze inzending:

Naam:
Nemo
Datum:
1 juli 2020
Er zijn mensen die hun emoties op al dan niet dichterlijke wijze willen verwoorden. Gelukkig bestaat daar een podium voor - en zelfs meer dan één categorie: 'emoties, eenzaamheid, (ex-)liefde, individu' en dan ben ik er vast nog wel wat interne troebelen vergeten die
's mensen bovenkamer beroeren en aanzetten tot uitingen van zieleroerselen van min of meer lyrisch gehalte.
Op zich niets mis mee.
Anderen - waar ik mij ook toe reken - voelen zich eerder geroepen om thema's aan te snijden op het schier onbegrensde domein van wat zich in de afgelopen vijfenveertig eeuwen op onze aardkloot heeft afgespeeld. Een onuitputtelijke vergaarbak van namen, figuren, mythen en sagen, twisten, ontdekkingen van zeeroutes, landen en kaarten en hoe de micro - en macrokosmos werden geëxplodeerd.
Is daar een rubriek voor, voor dit schier onuitputtelijke reservoir?
Niet één categorie!!!
Geen 'geschiedenis, historie of ontdekkingen'. Wel 'wetenschap'. Maar daarmee doen we de grote historische thema's natuurlijk wel tekort!
Het is te hopen dat deze site, net als onlangs met 'corona' is gebeurd, wordt uitgebreid met nieuwe mogelijkheden voor alles wat met de oudheid en meer recente geschiedenis heeft te maken.
Ik neem aan dat je het me me eens zult zijn, Jan!
Naam:
Jan Bontje
Datum:
17 juni 2020
Dank allebei!
Idd had ik het gedicht wat langer kunnen maken. Bruikbare tip!
Naam:
Jean-Pierre Ami
Datum:
17 juni 2020
Beste Jan,
Je doet je bijnaam eer aan met deze explicatie. Neemt niet weg dat het de goede verstaander niet al te veel moeite zal kosten de actuele waarde van de zeggingskracht van Paine's ideeën te onderkennen. Wellicht had je die wat meer expliciet kunnen verwerken in je gedicht. Nu komt het wat teveel over als een sedimentair relict voor wie de schoen past...
Niettemin dank voor het duidelijke profileren van zijn ideeën en het plaatsen van Paine in historische context!
Naam:
Ralameimaar
Datum:
17 juni 2020
Mooi standbeeld neergezet!

Geef je reactie op deze inzending:

( vink aan als je niet wilt dat je e-mailadres voor anderen in beeld verschijnt)