Groningers boven gas

Het parlement heeft veel geïnvesteerd
In het rapport, vandaag gepresenteerd
De winst en het verlies, eindrekening

Gevolgen van de winning van
het aardgas
Van zestig jaar ten bate van de staatskas
Waar Gronings jeugd een toekomst heeft ontbeerd

Laat dit rapport begin zijn van herstel
Van maximalisatie van die bel
Na stelselmatig Groningers negeren
Ten gunste van de NAM en
hoge heren

... "Gaswinning ging boven de Groningers".

Dat is de pijnlijke hoofdconclusie van het rapport van maar liefst 2000 pagina's over de gaswinning in Groningen.

Het rapport van de parlementaire enquêtecommissie werd vrijdag in Zeerijp aangeboden aan de voorzitter van de Tweede Kamer.

De belangrijkste conclusies en bevindingen van de commissie over zestig jaar gaswinning
(verkorte weergave van het artikel van Arnoud Bodde en Bas van Sluis, journalisten van het Dagblad van het Noorden, d.d. 24 februari 2023):

1. De ernst van de problemen in Groningen is structureel onderschat. En niet alleen door de NAM en aandeelhouders Shell en ExxonMobil. Ook onafhankelijke kennisinstituten en experts ontkennen lange tijd dat de gaswinning in Groningen leidt tot aardbevingen. Die relatie wordt pas in 1993 vastgesteld, 30 jaar na de start van de gaswinning. ‘Een ongelofelijk lange tijd’, constateert de commissie, ‘zeker gezien het feit dat de eerste vragen over een mogelijk verband tussen gaswinning en aardbevingen al in 1976 zijn gesteld’.

De omvang van de schade als gevolg van de aardbevingen is stelselmatig te laag ingeschat. En ook de versterkingsoperatie is van meet af aan onderschat.

2. Geld domineerde de besluiten over gaswinning

3. Leveringszekerheid als rookgordijn.
,,U wilt toch ook niet dat de bejaarden in Limburg bevriezen?’’ Jarenlang zijn de Tweede Kamer en inwoners van Groningen op het verkeerde been gezet. De commissie vindt het zeer kwalijk dat Minister Henk Kamp van Economische Zaken vóór 2018 – wanneer wordt besloten om de gaswinning versneld naar nul te draaien – niet actief op zoek is gegaan naar mogelijkheden om het niveau van gaswinning zo snel mogelijk naar beneden te krijgen.

4. Onveiligheid in Groningen duurt onacceptabel lang.
Alle partijen in het gasgebouw, de Nederlandse Staat voorop, hebben te lang te weinig oog gehad voor de veiligheid van Groningers. Het duurt tot 2017 voordat veiligheid voor omwonenden in de Mijnbouwwet wordt opgenomen.
Voor de commissie is het moeilijk te bevatten dat het zo lang heeft geduurd voordat de belangen van veiligheid en gezondheid zwaarder gingen wegen. En dat zelfs een uitspraak van de Raad van State nodig was (in 2017) om voor elkaar te krijgen dat het voorzorgsprincipe (veiligheid belangrijker dan geld) zou worden gehanteerd.

5. Oliemaatschappijen profiteren van de rolvermenging op het ministerie van Economische Zaken.

Bij het ministerie van Economische Zaken komt in principe alle kennis rond gaswinning, gasbaten, leveringszekerheid en veiligheid bij elkaar. Het ministerie is bovendien zowel aandeelhouder in de gaswinning als beleidsmaker op het gebied van energie.
Dat kwam de oliemaatschappijen goed uit. De commissie vindt de rolvermenging echter onjuist.
Daar komt nog bij dat een heel klein groepje ambtenaren verantwoordelijk is voor alle belangrijke besluiten binnen het gasgebouw over het Groningenveld. Van deze groep ambtenaren kan in de periode van 2010 tot 2020 slechts één ambtenaar met een geologische achtergrond de technische rapporten over seismiciteit op waarde schatten. Zijn advies werd nota bene terzijde geschoven.

6. In star en gesloten gasgebouw was weinig oog voor belangen van de buitenwereld.
De commissie vindt het stuitend dat de oliemaatschappijen, na het besluit in 2019 om de gaskraan nog sneller dicht te draaien, een claim bij de Staat neerleggen voor de ongeveer 30 miljard kuub gas die niet meer gewonnen kan worden, ten opzichte van hoe de afbouw er in 2018 nog uit zag.

7. Gebrekkige schadeafhandeling brengt schade toe aan Groningers.
Inwoners van Groningen raken de zeggenschap over hun eigen leven kwijt, omdat ze wachten op de afhandeling van schade door gaswinning. Snelle en adequate afhandeling van die schade had kunnen bijdragen aan het beheersbaar houden van alle problemen. Maar het tegenovergestelde is gebeurd. Langdurige schadeprocessen zorgen voor zoveel zorgen en rompslomp, dat ze zelfs leiden tot gezondheidsproblemen.
De commissie vindt dat zeer kwalijk.

8. Zwalkende versterkingsaanpak fnuikend voor gedupeerde Groningers.
Naast de schadeafhandeling begint in 2013 een versterkingsoperatie in Groningen. Dat gebeurt zonder dat iemand scherp voor ogen heeft wat die operatie precies in zou moeten houden, hoe groot die operatie gaat worden en wat die operatie voor de regio betekent.

9. Regionale bestuurders niet bij machte belangen Groningers werkelijk te behartigen.
Groningen heeft slechts beperkt geprofiteerd van de gasbaten.
De provincie voelt zich vaak een soort wingewest en de commissie stelt vast dat dat gevoel op feiten is gebaseerd.

10. Bij de start van de gaswinning in 1963 is veel expertise beschikbaar over het winnen van gas, maar de expertise over de gevolgen die de gaswinning ondergronds en bovengronds heeft, is beperkt.
Het Groningenveld is een van de grootste gasvelden in de wereld en bevindt zich in vergelijking met buitenlandse gasvelden in relatief dichtbevolkt gebied.

De commissie noemt het verbazingwekkend dat die twee bijzondere aspecten geen reden zijn geweest om grootschalig onderzoek te starten naar de bovengrondse aspecten.
De commissie vindt het laakbaar dat al vanaf de beginjaren niet transparant is gecommuniceerd over het al dan niet beschikbaar zijn van kennis. En dat in plaats daarvan steeds geschermd is met geruststellende woorden. Dat verwijt betreft in het bijzonder de NAM en Shell en ExxonMobil, maar ook de kennisinstellingen.

PS:
als oud-stadjer en -RUG-student
heb ik een zwak voor de stad
waar ik de liefde heb gekend
en voel me dan ook geroepen
en zelfs moreel verplicht
om dit rapport te 'honoreren'
middels dit korte gedicht ...