ik sta daar waar vele voetstappen liggen van hen met bevrijdingsbloemen in mijn hand kijk ik of ik haar zie tussen alle mensen die hier vandaag zijn samengestroomd Jo’s rode haren wapperend in de wind een trotse rechten studente die zich had aangesloten bij het verzet liep hier vijfenzeventig jaar geleden haar laatste stappen zal…

zij was het korenblonde meisje met sproeten als een sterrennacht op klompen langs het smalle pad de lange weg naar het oude dorp de hemel kraakt, de stilte kruipt Duitse ulanen op hoge paarden als moe geplaagde horzels in hun Grooten Oorlog, slaan de avond blauw, het volk huilt, het dorp brandt, de onschuld sterft, de nacht likt het zwartgeblakerde…

Routineklus was het boven Hamburg hoog in de lucht bommen laten vallen en dan weer terug. Adrenaline gaf het de luchtafweer schoot alle mannen gespannen voelen zich kwetsbaar houden zich groot. Het toestel houdt het vliegt in formatie het is achter de rug ze vliegen weer terug op de boordnavigatie. Maar Duitse jagers doorkruisen…

Verscholen achter luiken huist het kleine ongeziene leven in de holte van de kindertijd Zeven vreemde huizen je zou er verdwalen verzwegen namen woelen diep in de kinderborst In de schaduw achter het fluisteren van de groten gaan bange geheimen schuil Het daglicht botst tegen gesloten luiken de kat kijkt naar je wollen bal…

onze ogen registreren verkleurde barakken wachttorens het prikkeldraad diepe barsten in droge grond kerven sporen in beladen aarde vanuit de dakgoot fladdert een mus naar de plas water in de modder een kraai ontwijkt het aangekoekte leed onze zintuigen ruiken de sepia dood…

De lucht voelt beklemmend, hun gedachten raar, hij oogde bijna als roofdier, niet zonder gevaar. Iets ver beneden hun en zijn waardigheid achten bezorgde ook hem toen deze slapeloze nachten. Successievelijk getreiterd, murw gemaakt, waarden die vervagen door niet meer te vragen vanwaar de idiote deplorabele omstandigheden oogden normen en…

zes dagen en vijf nachten lezen wij de namen van hen die uitgeleverd waren aan de vijand gisteren kwamen er excuses excuses van de Nederlandse regering dat zij zich als makke schapen hebben laten imponeren dat zij met de vijand hebben meegewerkt waardoor het kon, dat 102.000 mensen de dood vonden niet alleen zijn Auschwitz Birkenau…

De vele jonge vrouwen in Blok tien Zij hebben onbeschrijfelijk geleden Wat artsen allemaal niet met ze deden Dat moet herinnerd worden en gezien Zo was daar dokter Clauberg, klein en wreed Gynaecoloog, hij liet in grote lijnen Zijn licht vooral op kinderloosheid schijnen In Auschwitz brak hij met zijn artseneed Hij zou berekenen in hoeveel…

hoe kan men zwijgen als men schrijven moet over trage ijzingwekkende tijden in onaanraakbaar lentelicht de verre ijle tonen van herfststormen over de diepe doffe stilte in de versteende winter? hoe kan een mens zwijgen als hij schrijven moet over alle nachten waarin jouw ogen naar onzegbare letterloze plekken van het verleden…

Laten vandaag mijn tranen ook de uwe zijn, voel net als ik ook in u de loodzware pijn, die niet valt uit te drukken in woorden bij het zien van al die gruwelijke oorden, waar het onvoorstelbare zich heeft voltrokken en al luidt men nu overal zoveel klokken, slechts mijn hoofd vult zich met hun geluid, maar in mijn hart blijft de bevrijding…

laten wij ze voor altijd blijven noemen de namen van hen wiens levens abrupt, werden afgekapt het lezen van gaat met horten en stoten men schiet vol, even maar soms voegt iemand iets toe: ‘mijn moeder’ of ‘broer’ zij dragen nog altijd de littekens van deze geschiedenis mee in hun hart…

een brok in de keel bij het voorlezen van de families die nooit weerom keerden immens grote families met allemaal dezelfde achternaam grootouders, ouders oom, tantes, zusters schoonbroers, schoonzusters, broers, neven, nichten pasgeborenen het benoemen van de leeftijden hekelt de pijn nog dieper de wereld was gek geworden…

haar naam was Sanderina ja schonk haar fiets aan een vluchtende Joodse man hoera bracht verzetskrantjes rond met haar oudste kind slepend in de kinderwagen 40/45 mijn DNA was werkend als kindermeisje Joods echtpaar en enig kind Maud vader hiervan sloot angstvallig vlug de overgordijnen dicht vanwege het kletteren…

het onbeschrijflijke slaapt nooit het sluimert hoog achter bergen niemand kan er bij kraaien doorboren de stilte met metalen gekras zo droef zo wijs zijn de diepe lagen van het zwijgen deze plek raakt het hart altijd weer aan het denken moet steeds opnieuw beginnen…

in ieders belang hebben ze gestreden ook zij waren bang toch hebben ze de strijd niet gemeden samen met een ‘vriend‘ die hun vriendschap niet had verdiend een broedermoord dichtbij het heilige land nadat ze samen een valse godin Isis vloerden waren ze weer in oude verhalen beland en het was voor het laatst dat er duiven koerden…

Hoe neem je straks uit ze weg waar ze zij aan zij met ons vochten dat mes in hun rug het ultieme verraad? als een gezwel door de geschiedenis zal het verworden en blijven roepen om wraak kinderen en kleinkinderen zij zullen opgroeien met de erfenis van ontelbare doden tegen volkeren van Judassen staan zij in geschokt ongeloof als…

ik vouw mijn handen en sla mijn wimperbogen op naar 't licht van Zijn ogen gedenk de wolken van doodsangst die boven de bergen hangen ruik de doodsgeur dat met zijn schaduw door de geschiedenis van het ontheemde volk gaat onder het gewicht van bloed dat zinloos is weggestroomd…

ik heb de oorlog niet gekend kan ze alleen nog lezen in gebroken oude ogen en van jong getekende verweerde gezichten en slechts raden wie je was en nu bent op die manier kom ik het te weten ik las hun in muren gekerfde berichten wat oorlog nu werkelijk is uit verslagen en nagelaten gedichten al hun vragen waarom ging het mis uit foto’s…

Iemand verzint een verhaal iemand bedenkt een symbool en verbeeldt dit verhaal in een vliegende vaan van kleuren en kruisen of met een halve maan in totale overgave aan de macht van de mythe aan de macht van het woord iemand maant in naam van deze machtige mythe de massa hem te volgen achter dit vliegende vaan van kleuren en kruisen…

Uit de hemel duiken snelle stippen naar een niemandsland vleugelloos weggeworpen zachte tassen, stoelen hard metaal, ledematen ook mijn hart staat stil van ongeloof toch ligt daar een lakschoen toch lees ik opengeklapte levens mijn vertroebelde ogen en mond vol gedachten vragen om woorden voor de leegte Dit veel te grote gebeuren…