Een stem sprak stil vanuit het struikgewas Mij werd een blik vergund in 't jappenkamp Toen daar mijn vader deel werd van die ramp Verzwegen trauma dat ik later las Hun namen in rood marmer op een lijst Beschut door bomen rond een park in Zeist…

Je kunt Levi uit zijn nachtmerrie bevrijden, hem redden op de drempel van zijn slaapvertrek dat zich langzaam vult met gas. Je kunt de afgerichte herder halen uit de ballen van de buurman die Rebekka wilde redden van het kamp. Je kunt de mens uit het beest halen waaruit hij voortkomt, op wie hij sprekend lijkt. - Hoe hard je dat ook ontkent…

Verzet is geheim, alleen de overwinnaar – kan het verklappen.…

raad of verraden duik of onderduiken schuil of verschuilen trouw of vertrouwen bon of voedselbonnen zet of verzetten zien of ontzien kijken of wegkijken mens of onmens een paar letters maakt het wezenlijke verschil tussen oorlog of vrede…

mamma er is soep vanavond het kind verstart staat stil met de beker in de kleine hand staart naar de natte plekken op de grond moeder zwijgt uit haar roerloze opgezette hand druppelt water traag trekt het kind de deken over mamma’s benen dan loopt het schoorvoetend naar buiten het in tranen gedrenkte stukje grond…

Excalibur, koningszwaard in de steen; alleen Arthur is waard om te strijden met dit zwaard, voor vrijheid, recht en welvaart. Nu is de strijd gestreden, het oorlogsleed geleden; tevreden rust het zwaard, bewaard in een heilig meer: in Vrede!…

Hoe staan de sterren daar in de nachthemel boven de stadsmuur en het geschreeuw van de strijders op het plein? Hier is het rustig, we vallen in slaap maar mijn lief hoort de dolkmannen komen en hij roept ons wakker: Nabij! de overgave van de stad is nabij! De Leeuw omhelst hem innig voor de ruiters hem omsingelen verminken en meenemen…

Vechten is kermen en zwaarden losrukken van de lijken, natte sandalen, rode voeten gewassen in bloed, en dat het uren duurt om 's nachts plein en paleis schoon te spoelen en dan toch nog de stad uitgejaagd worden Vechten is kerende kansen niet opgeven, maar een list verzinnen, een houten paard een Münchhausen of tunnel met honderden…

In het geweld werd menig held en stam geveld. Alesia. Romeinenknoet op keltenmoed is ravenzoet. Alesia. Een klaproosveld, een bronzen held, verhaal vertelt. Alesia.…

(kamp Westerbork) de klimboom in het kamp als stille getuige oogt frivool doch zwijgt uit piëteit voor hen die hier op doorreis waren maar ook omdat er eigenlijk geen woorden voor bestaan…

nog ieder jaar krijt ik jullie namen in de straten op 27 januari opdat ik jullie niet vergeten zal opdat men jullie nimmer vergeten zal…

honger dromen (4) het broze harnas van de nachtelijke slaap smakkende lippen Tantalus kwelling: het eten aan je lippen dat altijd verdwijnt net op het moment dat je het wilt verslinden de heerlijke geur dan het ontwaken uit ongrijpbare dromen terug in het niets zie de mens (5) het zijn geen goden die dood en verderf zaaien…

weemoedig zong hij zijn Jiddische rapsodie hongerend gerijmd dezelfde verzen vierdelig en indringend een lied zonder eind over het leven van alledag in het kamp de pijn het gemis Hellemuziek (3) honderden malen wordt elke maatslag een stap buiten in de mist van en naar het werk hypnotiserend ritme woordeloos stappen denken…

de kinderkleertjes aan prikkeldraad in de wind spelen tikkertje duistere nachten wat doet een mens als hij weet dat hij sterven moet biddend en wenend op weg naar de ondergang slalom naar de hel goed voor brood en soep het merkteken op zijn arm in zijn huid geprikt hoed je voor dromen het is de vlijmendste pijn als je weer ontwaakt…

in het onderhuis stapelt hij het onuitsprekelijke onder een stekelige prikkelbare huid gepantserd achter het bureau vullen lange rijen fantomen zijn hermetisch gesloten hoofd het kind barst van verlangen papa! hoort hem niet in de loopgraven onder de begane grond gestaag en ongezien druppelt het gif naar binnen om in de…

Ik loop nog in het gindse, het anderszinse Van weggelopen dagen In een zoekend verlangend vragen En een bangend klagende gloed van zonden Bloedend aan mijn ziel die wondde Voorbij achten, de dag gaat heen Zinkt langzaam onder een dak van wolken Die het gegane azuur bevolken en de kleur van dagen molken Niemand weet waar ze wieken En portieken…

zijn niet wat ze lijken gemaakt om te voorkomen dat water uit het hoogveen weg zou stromen drassig moest het hoogveen blijven vreemde legers te verdrijven ondoordringbaar bolde waterlinie Westerwolde achter leidijken op schansen soldaten bewaken en kijken dat die dijken niet bezwijken weggegraven het begeven in onze dagen is het veen weg…

aarden schans, redoute die daar wezen moet om het gevaar te keren Bommen Berend af te weren Bourtanger Veen had van die plekken waar een leger door kon trekken bezuiden Ter Apel Barnflair stelt zich in 1666 met een schans te weer het geeft vastigheid in de Franse Tijd wordt het een redoute met zes hoeken je moet er nu nogal naar zoeken…

keileembult hoge grond die met veel geduld overstromingen doorstond kaap die scheidde de Eems van de Dollard aan de westzijde ooit grenzend aan het wijde verdronken Reiderland tegen de dreiging van de overkant bouwde Willem Lodewijk er een aarden schans de fundamenten van het dorp Westerreide liggen er begraven ter bescherming van…

Dat jij een kind van de zon was de vroege seizoenen van je bestaan daar hadden gebloeid waar vandaan jij noodgedwongen moest gaan met niets in je koffers daarover wilde je liever niet praten toch heb je me eens verteld hoe je op het executieterrein van de gele soldaten de laatste minuten van je leven aftelde maar waarvan je zus je bevrijdde…