Meneer Mendels zou ons voorlichten. Over de oorlog. Een schuchtere boekhouder van verschrikkingen schreef getallen met veel nullen op het bord terwijl de klas hunkerde naar de bel. Amos moest zo nodig op de valreep nog iets zeggen: "Is het niet zo dat de joden zelf geroepen hebben: Zijn bloed kome over ons en onze kinderen?" Mendels…

passchendaele golvende korenvelden doorvlekt met rode bloemen vrede geurend over akkers verten trillend in zomerse rust eens was deze aarde verscheurd verdorven en vermoord lagen hier resten van mannen schreeuwden gewonden in stinkende bloedrode modder onder fluitend staal en de dodelijk kus van gas doden zijn kruisen keurig in rijen…

De witte kist onzichtbaar door de bloemenpracht met linten beweegt zacht op eerbiedig zakkende touwen Haar schreeuwen worden niet gehoord maar smoren zich in doffe snikken die het leed niet willen stillen Weer voelt ze zijn mollige armpjes om haar nek en hoort zijn eerste woordje dat haar de eretitel mama verleende Gedwongen terug…

hij haalt zijn lawaai in straalmotor in de neus bom onder de oksel zweet druipt langs mijn kin een opblaaspak belet het bloed dat naar mijn tenen zakt ik genees hier hoog van overmoed schotels op een vliegdekschip volgen hun schichtig doelwit ik ben de stip op een scherm het snelvuurkanon op scherp er valt hier weinig te ontwijken…

tyne cot we crepeerden in grauwrode modder onder vlaanderens loodgrijze hemel en dodelijk krijsend staal blind en bang voor pijn ijzer hels vuur gruwzame dood door gas groene lijkwaden om stikkend jong leven kinderen hulpeloos schreeuwend om geliefden wegkwijnend van verdriet tot onsterflijke helden gemaakt liggen we verminkt onder keurig…

hortende tonnen grijs, slenterend op trompetgeschal slepen hun aangeslagen tanden naar een nakend einde toe de Alpen rijzen – sneeuwig nog, sereen – en bergen hun stijgende lijnen in dalen, weidse valleien; hopen op het ijs en steen een bevroren vloed van weggeëbde dieptes blauw als de blakende einder het gekrompen harnas kraakwit;…

recht vooruit geheven je pet je neus je meet je pas af aan die van je kameraad bij de generale staf het hoofd van staat sta je stok stijf stil je draait je hele lijf in enen een kwart slag je trilt de staf kijkt of je broek glad zit je pik gesteven binnen vlak houdt de president van zambia glimlacht strijk zet je draait terug…

dat ik je liefheb mijn veertien-achttien soldaat van twintig je geriemde armen en een opgeslagen kraag de stalen oorlog die in je ogen waait toen je op die winterdag de klok niet hoorde boven Ploegsteert bos het gonzen zag de kerkhofgroene roofvogels en hun zijden piloten in lederen hoofden dat je me liefhebt jonge soldaat naakt tot aan…

holle voetstappen dreunende laarzen klinken door de stille dorpsstraat straks zullen dronken brallers vernielend zuipend en brandstichtend de hemel verduisteren zullen vrouwen en kinderen in doodsnood vluchten voor het kwaad waarvan ze het bestaan niet wilden weten en dat hun leven voor altijd zal verwoesten als ze maanden later zullen…

een onophoudelijk stijgen van hemelse lijnen naar wolken en oneindigheid het kleurenspel van de zon door edelstenen vensters verstilt het grijze hart van de mystieke reus eens onstaan in verre eeuwen en hemelhoog staande gebleven in de helse vuren van deze tijd…

Nog slaapdronken in de trage rij Rantsoenbonnen op zak De drilstem laat geen twijfel Zieken en zotten verdienen de matrak Rauw voer in een natte krant gewikkeld Wachten tot honger zichzelf vergeet Een moeder met een ketel pap Een zoon zonder voornaam Die in sukkeldraf zijn zolen versleet Ingevallen wangen en af en toe een klap Leeg uw…

Het snelvuurkanon in de staart vliegt overboord Het pantser weegt en vreet brandstof Buiten bereik van het afweergeschut Valt Little Boy door het luik Zijn romp vol uraan geperst Neemt een steile, fatale duik De havenstad is in een wenk weggevaagd In een wijde straal daalt as en puin De helft ontsnapt, kruipt met buikloop, Verminkt door…

o die onmogelijke logistiek: honderden wagons organiseren een dienstregeling heel europa door tonnen en tonnen stro verzamelen overal waterreservoirs inbouwen drijvers en veeartsen aannemen en vergeet de medicijnen niet verbandmiddelen voedsel voer en halsoverkop moesten we in het oosten humane destructie- middelen installeren…

Een zerk is een lief mensenschrijn. De tijd graveert daarin soldaten, bot voor bot, alsof ze er nog zijn. Men pleistert in het steen verleden plat: gewit gemis, known unto God.…

Kent u het conformisme? En de wet der vrije wil? Geschiedenis en erfenis? Het slot van elk geschil? Kent u het harde lijden? En uw wraakverlangen? Kent u het eind der einde? Of wilt u iemand hangen? Kent u het bloedige verwijt? Uw beurt uw zet te maken? Verslaat u dan uw vijand? Of kunt u toch ontwaken?…

Oorlogszone Meer vrouwen in het leger draagt zij een zonnebril de kleur van haar ogen onbestemd en vlammend Soldaten en politielui lopend heen en weer wachtend op een bevel behoefte aan gehoorzaamheid War Zone More women in the army She wears sunglasses it´s hard to see the colour of her sparkling eyes Soldiers…

hij zoekt zijn broer en vrede in de eis voorvaderlijk land gescheiden door zijn moordenaarshand de kwade zoon biedt weer een wang arrogantie is nu bang in de schrift stond Abel aan de andere kant de bom was zwaar van haat en kracht die Kain bijbels terug bij Abel bracht familie bloedt herinnering…

(aanzwellende marsmuziek) De drom marcheert bruut en massief gesloten in kreeftengang zeer langzaam links - en rechts - en weer terug immer de stenen blik naar voren - nimmer omlaag waar het vertrappen verstard in de cadans der voeten verplettert elk die valt onder die stamp harder dan ijzer wordt aarde stof steen gruis blinde…

Dromend de stille droom van het weemoedig leven zijn in de kalme stroom de vissen meegedreven tot waar hun element niet zacht en groen meer was maar zilt en flitsend blauw: bijtende scherven glas want rivieren stromen naar zee en wee vissen die dromen het water voert hen mee.…

nee ik heb de oorlog niet meegemaakt (ik mag mij gelukkig prijzen) maar ik heb mijn vader er over horen vertellen na verzwegen jaren hoe hij verplicht tewerkgesteld in Duitsland na een bombardement vergeefs naar zijn jongere broer Theo heeft lopen zoeken en na de bevrijding met lood in de schoenen huiswaarts moest... die leemte heeft…